АБШЕРОН ТҮБЕГІНДЕГІ (ӘЗІРБАЙЖАН) ТҰМАННЫҢ ҚАЙТАЛАНУЫН АНЫҚТАУДАҒЫ АУА ТЕМПЕРАТУРАСЫ МЕН ШЫҚ НҮКТЕСІНІҢ РӨЛІ
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2024-113-2-34-41Кілт сөздер:
тұман, метеорологиялық көріну қашықтығы, ауа температурасы, шық нүктесінің температурасы, автоматты метеостанция, физика-метеорологиялық талдауАңдатпа
Мақалада 2000...2022 жж. Абашерон түбегінде қайталанған тұман кезінде байқалған ауа температурасы мен шық нүктесінің өзгеру ерекшеліктері қарастырылған. Бұл үшін Гейдар Әлиев халықаралық әуежайының тұрақты мониторингі деректері пайдаланылды. Талдауда жалпы тұманның шегі, метеорологиялық көріну қашықтығы ≤ 500 м және
501...1000 м ескеріледі. Мұндай критерийлердің қайталануы кезіндегі ауа температурасы мен шық нүктесінің I...III, IV...VI және X...XII айларында тіркелген көрсеткіштеріне назар аударылды. Талдаулар түбекте байқалған тұман негізінен 6...8 ⁰С температурада тіркелетінін көрсетеді. Тұманның қайталануындағы метеорологиялық көріну қашықтығының барлық диапазонында жиі байқалатын шық нүктесінің температурасы 0,0...0,3 ⁰С және 1,0...1,2 ⁰С аралығында болады. Зерттеу нәтижелері барлық көлік бағыттарының жұмысын жоспарлау және тұманды болжау үшін ерекше маңызға ие.
References
Andersen H, Cermak J, Fuchs J, Knippertz P, Gaetani M, Quinting J et al (2020) Synoptic-scale controls of fog and low-cloud variability in the Namib Desert. Atmos Chem Phys 20(6):3415–3438. – URL: https://doi.org/10.5194/acp-20-3415-2020
AAR-ANS-008 Meteorological service to air traffic. Guidance document.
National Atlas of the Republic of Azerbaijan [Atlas] / – Baku: State Land and Mapping Committee, – 2014. – 444 p.
Geography of the Republic of Azerbaijan. Physical Geography [Volume I] / X.K. Tanriverdiyev, H.A. Khalilov, M.Y. Khalilov [and others]. - Baku: Europe, – 2015. –530 p.
Ayyubov, A.C. Climatic resources of the Azerbaijan SSR / A.C. Ayyubov, G.A. Hajiyev - Baku: Science, – 1984. – 136 p.
Huseynov, N.Sh. Synoptic meteorology / N.Sh. Huseynov. - Baku: Sada, –2011. –316 p.
Hydrometeorological Atlas of the Caspian Sea [Map] / – Baku: Nafta-Press, –2014. –300 p.
Guliyev H.I. Course of short lectures on «Aviation meteorology» / H.I. Guliyev, N.Sh. Huseynov. - Baku: MAA, – 2004. – 79 p.
Mahmudov, R.N. Analysis of hydrometeorological conditions in Azerbaijan / R.N. Mahmudov. - Baku: Ziya, – 2015. – 106 p.
Kanchan, L., Kirti, A. A review on factors infuencing fog formation, classifcation, forecasting, detection and impacts // –Ranchi: Rendiconti Lincei. Scienze Fisiche e Naturali, –2022. v. 33, –p. 319–353.
Mehdiyev, A.S. Basics of meteorology and climatology / A.S. Mehdiyev, A.S. Ahmadov - Baku: Science, – 2008. – 340 p.
Mammadov, R.M. Hydrometerology of the Caspian Sea / R.M. Mammadov. -Baku: Europe, – 2013. – 176 p.
Mammadova, G.A. Climate of Azerbaijan. Textbook / G.А. Mammadova. -Baku: National Aviation Academy, –2017. –194 p.
Safarov, S.H. Economic hydrometeorology (teaching material) / S.H. Safarov. - Baku: MAA, – 2019. – 134 p.
State Committee of the USSR on Hydrometeorology, Azerbaijan Republican Committee on Hydrometeorology. Climatic regime and meteorological conditions of fog at Baku airport, –1988. –52 p.
Website Encyclopaedia Britannica Online– URL:htts://www.britannica.com/event/Tenerife-airline-disaster [Electron. resource](Date of access: 30/01/2024).
Downloads
Жарияланды
How to Cite
Журналдың саны
Бөлім
License
Copyright (c) 2024 Гидрометеорология және экология
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
