ЕСІЛ СУ-ШАРУАШЫЛЫҚ АЛАБЫНЫҢ КЛИМАТЫНЫҢ ӨЗГЕРУ ДИНАМИКАСЫ
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2022-107-4-6-23Кілт сөздер:
жер бетінің ауа температурасы, атмосфералық жауын-шашын суммасы, детерминация коэффициенті, сызықтық тренд коэффициенті, статистикалық маңыздылық, Есіл су-шаруашылық алабыАңдатпа
Мақалада Климаттық параметрлер қарастырылған: ауа температурасы, жауын-шашын мөлшері, ауаның ылғалдылығы, қанығу тапшылығы, Есіл су шаруашылығы бассейнінің метеорологиялық станциялары бойынша желдің жылдамдығы мен бағыты. Олардың таралуының жылдық барысы келтірілген, статистикалық сипаттамалар есептелген, мысалы, орташа көпжылдық, орташа квадраттық ауытқу, 1961…1990 және 1991…2020 жылдардағы орташа көпжылдық мәндер арасындағы айырмашылық, сызықтық тенденцияның бұрыштық коэффициенті және анықтау коэффициенті. Бассейн аумағындағы орташа айлық жер үсті ауа температурасының нормалары және қатарынан екі кезеңдегі жауын-шашын мөлшері салыстырылды. 1941…2021 жылдар кезеңіндегі 11 жылдық орташа жылжымалы уақыт қатарлары және 1976…2021 жылдар кезеңіндегі сызықтық тренд Есіл су шаруашылығы бассейнінің аумағы бойынша орташа жер үсті ауасының айлық температурасы мен жауын-шашын мөлшері келтірілген.
References
Ezhegodnyi byulleten' monitoringa sostoyaniya i izmeneniya klimata Kazakhstana: 2020 god. Nur-Sultan, 2021. – 75 p.
Koronkevich N.I., Zaitseva I.S. Kak izmenenie klimata vliyaet na Tsentral'nuyu Aziyu. Kursiv Media: https://kz.kursiv.media/2019-09-27/kak-izmenenie-klimata-vliyaet-na-centralnuyu-aziyu/
Mustafaev Zh.S., Kozykeeva A.T., Kalmashova A.N., Al'diyarova A.E. Formirovanie gidrologicheskogo rezhima vodosbora basseina reki Esil', 2018. – P. 66-74.
Resursy poverkhnostnykh vod raionov osvoeniya tselinnykh i zalezhnykh zemel'. Severo - Kazakhstanskaya oblast' Kazakhskoi SSR, 1960. – 639 p.
Rukovodyashchie ukazaniya VMO po raschetu klimaticheskikh norm. – Zheneva, VMO № 1203, – 2017. – р 32.
Sal'nikov V.G., Turulina G.K., Talanov E.A., Polyakova S.E., Kauazov A.M., Vorotyntseva V.V. Struktura mnogoletnikh kolebanii obrazovaniya i razrusheniya snezhnogo pokrova v severnom Kazakhstane // Trudy gidrometeorologicheskogo nauchno-issledovatel'skogo tsentra Rossiiskoi Federatsii. – M.: 2015. – № 358. – р. 133-144.
Turulina G.K., Sal'nikov V.G., Polyakova S.E., Muratova N.R. Sovremennye tendentsii prodolzhitel'nosti zaleganiya ustoichivogo snezhnogo pokrova v Severnom Kazakhstane // Gidrometeorologiya i ekologiya. – 2013. – № 3. – р. 7-15.
Uteshev A.S. Klimat Kazakhstana. - L.: Gidrometizdat, 1959. – р. 371.
Cherednichenko V.S., Cherednichenko A.V., Cherednichenko A.V. Ozhidaemye izmeneniya klimata v Severnom Kazakhstane // Gidrometeorologiya i ekologiya. – 2013. – №1. – р. 7-19
