ҚАРА-ЕРТІС – ҮРІМШІ СУ АРНАСЫНЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ СИППАТАМАЛАРЫ: ЖЕРСЕРІКТІК БАҒАЛАУ
Кілт сөздер:
жерсеріктік суреттер, жерсеріктік мониторинг, трансшекаралық өзеннің бассейіні, су арнасы, су арнасының техникалық мінездемесіАңдатпа
1999…2017 жылдар аралығындағы LANDSAT-5, 7, 8 жерсеріктің 28 суреттерінің (суреттердің 30 м рұқсаты бар) арқасында және де 2002…2017 жылдар аралығындағы QuickBird, Ikonos, WorldView жерсеріктердің 50 рет ұшуының арқасында (суреттердің бір метірлік рұқсаты бар) СУАА ҚХР Қара-Ертіс өз. – Үрімші қаласында орналасқан су арнасының аумақтық су ағымының қайта бөлуіне түгендеуі жасалған. Қара-Ертіс трансшекаралық өзенінен Үрімші қаласының ауданына қарай (Жоңғар жазықтығы, Манас көлінің ішкі бассейіні) суды су құбырлар арқылы тасмалдау ретінде қолданылады. Су арнасының техникалық сиппатамасы: өздігінен ағатын жалпы ұзындығымен 35,8 километірлі 5 тоннельдік өткелділері бар арна; құрылыс кезеңіні 8 жылдай болып келеді, 1999 жылдың қазанынан 2007 жылдың қазанына дейін; ұзындығы – 591 км; Көлемі 30 метірден 7 метірге дейін, ал биіктігінің өзгеруі 206 м (632…426 м [БЖ] теңіз деңгейінен жоғары). Бұл арна мамырдан бастап тамызға дейін жұмыс істейді, ал ең максималды жұмыс істейтін айлар ол: маусым мен шілде айларында. Дзосотын Элисун құмдарының транзиттік жерлерінде су шығынның жобалық максимумы 175 м3/с санымен бағаланды, ал тіркелген максимум ол 63 м3/с. Су арнасының төмен жағында су шығынынның максимумы 110 м3/с дейін азаяды, ал тіркелген максимум 46 м3/с болды. Жоңғар жазықтығында орналасқан ауыл-шаруашылыққа арналған жерлерді су арнасы арқылы сумен қамтамасыз ету бастапқы мақсат болып келеді.Құрылысты біткен соң және 2017 жылға дейін бұл су арнасы шамалы шамасы аз күшімен жұмыс істеді.
References
Генеральная схема комплексного использования и охраны водных ресурсов Казахстана [Электрон. ресурс]. URL: https://mgov.kz>wp-content/uploads/2016/01/rus.doc (дата обращения: 16.10. 2017).
Железняков Г.В. Пропускная способность русел каналов и рек – Л.: Гидрометеоиздат, 1981. – 311 с.
Манас (река в Китае) [Электрон. ресурс]. URL: https://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/106329/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81 (дата обращения: 11.12. 2017).
Терехов А.Г. Технические характеристики водного канала Кара-Ертис – Карамай: спутниковые оценки // Гидрометеорология и экология – 2017. – № 4 (87). – С. 54-62.
Терехов А.Г. Мониторинг озера Манас (КНР) в период 1989-2017 гг. по спутниковым данным LANDSAT // Гидрометеорология и экология. – 2018. – № 2 (89). – С. 63-72.
Climatological Atlas of the People's Republic of China // China Mete-orological Press. Zhonghua Renmin.Gongheguo Qihou Tuji – 2002, 250 р.
Landsat Mission [Электрон. ресурс]. URL: https://landsat.usgs.gov/landsat-project-description (дата обращения: 16.10. 2017).
Measure distance & elevation [Электрон. ресурс]. URL: https://support.google.com/earth/answer/148134?hl=en (дата обраще-ния: 16.10. 2017).
QuickBird Mission [Электрон. ресурс]. URL: http://www.spaceimagingme.com/downloads/sensors/datasheets/QuickBird-DS-QB-Web.pdf (дата обращения: 16.10. 2017).
