ОРМАН ЖӘНЕ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ АНТРОПОГЕНДІК ШЫҒАРЫНДЫЛАР КӨЗІ ЖӘНЕ ПАРНИКТІК ГАЗДАРДЫ СІҢГІРГІШТЕРМЕН АБСОРБЦИЯЛАУДЫ ЕСЕПТЕУ НЕГІЗІНДЕ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЖЫЛ САЙЫНҒЫ ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМАСЫ ҮШІН
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2023-111-4-85-103Кілт сөздер:
парниктік газдар, орман шаруашылығы, егістік алқапта, жайылымдарАңдатпа
Мақалада келтірілген нәтижелер Монреаль хаттамасымен реттелмейтін парниктік газдардың жер пайдалану бөлігінде көздерден антропогендік шығарындылар және сіңіру (сіңіру) кадастры туралы Ұлттық баяндаманы дайындау процесінде алынды. Баяндаманы Қазақстан Республикасы жыл сайын БҰҰ-ның Климаттың өзгеруі туралы негіздемелік конвенциясының (БҰҰ ӨКК) тарабы ретінде ұсынады. Қазақстан Республикасында жерді пайдаланумен байланысты көмірқышқыл газының (СО2) динамикасының 1991...2020 ж.алдын ала орындалған есептеулері оның атмосферадан табиғи экожүйелермен сіңуі жылына 3-тен 50-60 млн. тоннаға дейін болуы мүмкін екенін көрсетті, ал атмосфераға шығарындылар - жылына 10-нан 45 млн. тоннаға дейін. Зерттеу барысында әртүрлі аумақтық деңгейлердегі С02 антропогендік ағындарын есептей отырып, жер пайдалану мен жер ресурстарының жер үсті мониторингінің елдегі қолданыстағы жүйесіне егжей-тегжейлі талдау жасалды. Алынған нәтижелер аймақтық және облыстық деңгейде парниктік газдарды есептеу мүмкіндігін растайды. Осылайша, жерді пайдалануға байланысты парниктік газдар ағындарының есептеулерін қосымша бақылау және табиғи экожүйелер (Орман алқаптары мен Жайылымдар) үшін сіңіру көлемінің ықтимал ұлғаю әлеуетін бағалау және Өңделген жерлерде агроэкожүйе үшін шығарындыларды азайту мүмкіндігі расталады.
References
Национальный атлас Республики Национальный Казахстан. - Том 3. Окружающая среда и экология. – Алматы, 2006.
Руководящие принципы национальных инвентаризаций парниковых газов, т..4. Сельское хозяйство, лесное хозяйство и другие виды землепользования, МГЭИК, 2006.
Уточнения 2019 к Руководящим принципам национальных инвентаризаций парниковых газов МГЭИК 2006, МГЭИК, 2019
Лесной кодекс Республики Казахстан (утвержден от 8 июля 2003 года, № 477-II).
Инструкция проведения лесоустройства в Государственном лесном фонде, КЛХЖМ МЭГПР РК, Астана,2012.
Нормативы для таксации лесов Казахстана. - Алма-Ата. - Кайнар, 1987. 320 с.
Инструкция проведения лесоустройства РК (утверждены приказом Председателя Комитета лесного и охотничьего хозяйства Министерства сельского хозяйства РК. 5 декабря 2005 года N 268).
Правила проведения агрохимического обследования почв. Астана.2014.
Методическое руководство по проведению агрохимического обследования почв сельскохозяйственных угодий. Алматы, КазНИИП и А, 2007 г. РК, 2007, 45 с.
Правила учета земель и ведения государственного земельного кадастра. Астана. 2014.
Земельный кодекс Республики Казахстан. 2003. Астана.
Научно методические указания по мониторингу земель Республики Казахстан. Государственный комитет по земельным отношениям и землеустройству. Алматы ,1994.
Базилевич Н. И. Первичная продуктивность природных экосистем Северо-восточной Евразии, Москва. Наука, 1994, - 312с.
Сводный аналитический отчет о состоянии и использовании земель Республики Казахстан за 2020 год, Астана ,2019г. 290 с.
Геоботанические работы в системе землеустройства Республики Казахстан (состояние и перспективы) / под общей редакцией З.Д. Дюсенбекова. – Астана .2005.
Почвы Казахской ССР, выпуск 1. Северо Казахстанская область. Алма-Ата ,1960.
Лебедь Л. В., Иорганский А. И. К зональному распределению почвенного углерода в Казахстане // Научно-технический журнал "Гидрометеорология и Экология" №1, 2014г. с.132-143.
Инструкция проведения лесоустройства, КЛХЖМ МЭГПР РК, Астана,2012.
Нурмухамбетова Г. Д. Эколого- геоботаническая характеристика сорной растительности степной зоны (Костанайская область) // Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата биологических наук, Алматы, 2002. 1
Пермитина Т. Ф., Огарь Н. П. Оценка антропогенной деградации почв Актюбинской области //Материалы Международной научно- практической конференции «Рациональное использование почвенных ресурсов и их экология». - Алматы, 2012.
Руководящие указания по эффективной практике и учете факторов неопределенности в национальных кадастрах парниковых газов, РУЭП 2000.
Жамбакин Ж. А. Пастбища Казахстана. Технология использования. - Алматы. - Кайнар, 1995.
Лебедь Л. В. Опустынивание пастбищ и динамика углеродопоглощения в условиях экстенсивного землепользования в Казахстане // Материалы 1-ой Международной научно- практической конференции "Опустынивание Центральной Азии: оценка, прогноз, управление", Астана, Казахстан, 25- 27 сентября 2014г., с. 325- 332.
