ІЛЕ ӨЗЕНІ БОЙЫНША БИОГЕНДІК ҚОСЫЛЫСТАРДЫҢ ТРАНСШЕКАРАЛЫҚ АҒЫНЫНЫҢ КӨПЖЫЛДЫҚ ДИНАМИКАСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ӨЗЕН АҒЫСЫ БОЙЫНША ТРАНСФОРМАЦИЯСЫ
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2024-113-2-57-66Кілт сөздер:
биогеннді ағын, трансформация, трансшекаралық ағын, азот, фосфорАңдатпа
Жұмыста Іле өзені бойымен Қазақстан аумағына кіретін биогенді қосылыстардың трансшекаралық ағыны көлемінің ұзақ мерзімді динамикасын бағалауға бағытталған зерттеулердің нәтижелері берілген. «Қазгидромет» РМК мемлекеттік мониторингінің көпжылдық мәліметтері негізінде, табиғи және антропогендік факторлардың әсерін ескере отырып, өзен ағысы бойынша биогендік қосылыстардың (азот пен фосфор) ағынының трансформацияну ерекшеліктері қаралды. Жер үсті суларының сапасын қалыптастыруда, сондай-ақ өзен ағынының биологиялық өнімділігі мен соңғы су айдындарының санитарлық режимінде, биогенді заттарды зерттеудің маңыздылығы туралы мәліметтер келтірілген. Қазақстан аумағындағы қоректік заттар режимін қалыптастырудың негізгі факторы ретінде Іле өзенінің трансшекаралық ағынының рөлі көрсетілген. Осы қосылыстардың 2003...2020 жылдардағы орташа жылдық ағынының көлеміне сандық баға беріліп, өзен бойындағы қоректік заттардың ағынының өзгеруін анықтайтын негізгі факторлар келтірілген.
References
Никаноров А.М. Брызгало В.А., Косменко Л.С., Решетняк О.С. Роль химического речного стока в антропогенной трансформации состояния водной среды Енисейской устьевой области // Водные ресурсы. 2010. Том. 37. № 4. С.434-444.
Крюков В.Г., Воронов Б.А., Гаврилов А.В., Макаров А.В. Река Амур: проблемы и пути решения. – Хабаровск: Приамурское географическое общество, 2005. – 153 с.
Никаноров А.М., Брызгало В.А., Решетняк О.С., Косменко Л.С., Даниленко А.О. Антропогенная трансформация экологического состояния и транспорт загрязняющих веществ по длине реки Амур // Водное хозяйство России. – 2013. - №5. – С. 15-26.
Россолимо Л.Л. Антропогенное эвтрофирование внутренних водоемов: современные успехи и нерешенные вопросы // Антропогенное эвтрофирование водоемов (Тезисы докладов на Первом Всесоюзном симпозиуме по антропогенному эвтрофированию водоемов). – Черноголовка, 1974. – С. 34-39.
Амиргалиев Н.А., Григорьева Э.Н., Шильниковская Л.С. Биогенный сток рек в озеро Балхаш // «Водные ресурсы». М.: «Наука», 1984. № 6. – С. 97-103.
Алекин О.А., Бражникова Л.В. Сто растворенных веществ с территории СССР. М: Наука, 1964. 143 с.
Никаноров А.М. Брызгало В.А., Косменко Л.С. и др. Роль речного притока растворенных химических веществ в антропогенной трансформации состояния водной среды устьевой области р. Волга// Вода: химия и экология. – 2010. № 7. С. 6-12.
Никаноров А.М. Брызгало В.А., Косменко Л.С., Кондакова М.Ю., Решетняк О.С. Антропогенной нагрузка на устьевую область р. Дон в современных условиях техногенного воздействия// Вода: химия и экология. – 2011. № 1. С. 4-10.
Никаноров А.М. Брызгало В.А. Реки России. Часть IV. Реки Дальнего Востока (гидрохимия и гидроэкология) – Ростов-на-Дону: Изд-во «НОК», 2011. – 324 с.
Амиргалиев Н.А, Григорьева Э.Н. Антропогенная составляющая биогенного стока рек (как главный элемент экологического мониторинга поверхностных вод) бассейна оз. Балхаш // «Состояние и перспективы развития методологических основ химического и биологического мониторинга поверхностных вод суши». Ростов-на-Дону, 1987. Т. III. – С. 16-17.
Амиргалиев Н. А. Арало-Сырдарьинский бассейн: гидрохимия, проблемы водной токсикологии. – Алматы: ТОО Изд-во «Бастау», 2007. – 224 с.
Алекин О.А., Бражникова Л.В. Методы расчета ионного стока // Гидрохимические материалы. – 1963. – Т. 35. – С. 135-148.
Максимова М. П. Критерии антропогенного евтрофирования речного стока и расчет антропогенной составляющей биогенного стока рек // Водные ресурсы, №1, 1979. – С. 36-40.
Downloads
Жарияланды
How to Cite
Журналдың саны
Бөлім
License
Copyright (c) 2024 Гидрометеорология және экология
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
