АУА АҒЫНЫНДАҒЫ АУЫР, ЖЫЛДАМ ШӨГЕТІН ҚОСПАЛАРДЫҢ ДАУЫЛ КЕЗІНДЕ ТАСЫМАЛДАНУЫН МОДЕЛЬДЕУ
Аңдатпа
Дауылдың желді құмды ағынынан ауыр, жылдам шөгетін қоспалар массасының түсуінің қарапайым жартылай эмпирикалық моделін құру. 1984 жылдың маусымында Арал аймағында болған күшті құмды-тұзды дауыл кезіндегі аэрозольдердің шығуын модельдеу орындалды. Модельдік есептеу параметрлерінің негізіне осы дауыл кезінде орындалған экспедициялық өлшемдер енгізілді. Атмосфераның жерге жақын қабатындағы қоспа бөлшектер 30 шақырымнан алыс ұзамағандығы көрсетілген. Ал 1000 метр биіктікке көтерілген бөлшектер 500 шақырымға дейін тасымалдануы мүмкін.
References
Баренблатт Г.И., Голицын Г.С. Локальная структура развитых пыль-ных бурь. – М.: Изд-во МГУ, 1973. – 44 с.
Бютнер Э.К. Динамика приповерхностного слоя воздуха. – Л. Гидро-метеоиздат, 1978. – 157 с.
Жвалев В.Ф., Дьяченко Л.Н., Романова Т.С. Измерение прозрачности атмосферы и аэрозольных характеристик в регионе Аральского моря // Мониторинг природной среды в бассейне Аральского моря. – СПб.: Гидрометеоиздат, 1991. – С. 132 – 143.
Зилитинкевич С.С. Динамика пограничного слоя атмосферы. – Л.: Гидрометеоиздат, 1970. – 291 с.
Кириченко Л.В., Щигорева Н.И. Минеральная пыль и ее химический состав над некоторыми районами Средней Азии // Тр.ИПГ. – 1976. – Вып. 21. – С. 133 – 148.
Китайгородский С.А. Физика взаимодействия атмосферы и океана. – Л.: Гидрометеоиздат, 1970. – 284 с.
Лайхтман Д.Л. Физика пограничного слоя атмосферы. – Л.: Гидроме-теоиздат, 1970. – 341 с.
Монин А.С., Яглом А.М. Статистическая гидромеханика. Механика турбулентности. Часть I. – М.: Наука, 1963. – 639 с.
Разаков Р.М., Косназаров К.А. Эоловый вынос и выпадение солепыле-вых частиц в Приаралье / Проблемы Аральского моря и природо-охранные мероприятия. – Ташкент, 1987. – С. 24 – 32.
Семенов О.Е. О распределении почвенных частиц по размерам на юге Казахстана вследствие эоловых процессов // Тр. КазНИГМИ.- 1970.-Вып.36.- С. 153-165.
Семенов О.Е. Об ускорении потока во время сильных песчаных и пы-левых бурь // Гидрометеорология и экология. - 2000. - №3 - 4. – С. 23 - 48.
Семенов О.Е. Экспериментальные исследования кинематики и дина-мики пыльных бурь и поземков // Тр. КазНИГМИ. - 1972. - Вып.49.-С. 3 - 31.
Семенов О.Е., Шапов А.П., Каипов И.В. Песчано-солевые бури в При-аралье// Гидрометеорологические проблемы Приаралья. – Л.: Гидроме-теоиздат, 1990. – с. 132 – 233.
Barеnblаtt G.I., Golitsyn G.S. Lоса1 structuге of Маtyгe Dust Storms // J. Atmos Sci.- 1974 - Vol. 31, No 7. - Р. 1917 – 1933.
Razakov B.M., Kosnazarov K.A. Dust and salt transfer from the exposed bed of the Aral Sea and measures to descrease its environmental impact // The Aral Sea Basin / Ed. by Ph.P.Micklin, W.D.Williams: Series 2. Environ-ment, Vol. 12. – Berlin: NATO ASI, 1996. – P.95–102.
