ҚОРШАҒАН ОРТА САПАСЫН ЖАҚСАРТУДА ЖЫЛУ ЭЛЕКТР ОРТАЛЫҒЫНЫҢ ШЫҒАРЫНДЫЛАРЫН ҚАЙТА ӨҢДЕУ ЖОЛДАРЫ

Авторлар

  • Т.Б. Байназарова Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті
  • Г.Б. Тойчибекова Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті
  • Ұ.А. Серік Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті
  • К.Т. Абдраимова Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті
  • Г.С. Шалабаева Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті

DOI:

https://doi.org/10.54668/2789-6323-2024-115-4-138-151

Кілт сөздер:

қайта өңдеу, жылу электр орталығы, күл-қож шығарындылары, кірпіш, қалдықтар, көмір өнеркәсібі

Аңдатпа

Бұл мақалада жылу электр орталығындағы көмірді жағудан шыққан күл-қож қалдықтарын қайта өңдеудің заманауи әдістері және олардың қоршаған ортаға әсері талданды. Қазіргі таңда өнеркәсіптік және тұрмыстық қалдықтар мәселесі өзекті болуда, олардың ішінде күл мен қождар ең көп көлемде кездесетін қалдықтардың қатарында. Күл-қож қалдықтары қоршаған ортаның улы заттармен және ауыр металдармен ластану қаупін тудырады. Күл үйінділерінің әсер ету аймақтарында шаң пайда болады, сондай-ақ күл компоненттері шайылып, топыраққа және жер асты суларына түседі, бұл экологиялық жағдайды нашарлатады. Бұл өсімдіктер мен адам денсаулығына теріс әсерін тигізеді.
Күл-қож қалдықтарын кәдеге жарату табиғи шикізатты үнемдеуге және экологиялық мәселелерді шешуге көмектеседі. Зерттеуде «Кентау сервис» ЖЭО-5 күл-қож қалдықтарына талдау жасалды және оларды экологиялық құрылыс материалы – кірпіш өндіруге қолдану мүмкіндігі анықталды. Сонымен қатар, күл-қож қалдықтарының кірпіш өндірісіне жарамдылығы тексерілді. ЖЭО қалдықтарын қайта өңдеу экономикалық және экологиялық тұрғыдан тиімді екені дәлелденді.

References

Wan Ibrahim, M. H., Mangi, S. A., & Mohammed Al Fasih, M. Y. (2021). Influence of lime and coal bottom ash as partial cement replacement material on mechanical properties of concrete. International Journal of Sustainable Construction Engineering and Technology, 12(2), 89-96. https://doi.org/10.30880/ijscet.2021.12.02.008

Obolkin, V., Molozhnikova, E., Shikhotsev, M., Netsvetaeva, O., & Khodzher, T. (2021). Sulfur and Nitrogen Oxides in the Atmosphere of Lake Baikal: Sources, Automatic Monitoring, and Environmental Risks. Atmosphere, 12(10), 1348. https://doi.org/10.3390/atmos12101348

Экономический исследовательский институт. Общенациональные выбросы парниковых газов в Республике Казахстан

// Экономический исследовательский институт. 2022. URL: https://eri.kz/kz/Novosti_instituta/id=4526/arch=2022_4 (дата обращения: 27.03.2024г)

Shaheen, S.M., Hooda, P.S., & Tsadilas, C.D. (2014). Opportunities and challenges in the use of coal fly ash for soil improvements – a review. Journal of Environmental Management, 145, 249-267. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2014.07.005

Surya, I., Purwandari, V., & Khodijah, A. (2022). Pengaruh kadar silika dari fly ash batu bara sebagai bahan pengisi hidrogel berbahan dasar selulosa bakteri (HSB). Jurnal Kimia Saintek dan Pendidikan, 6(1), 36 – 46. https://doi.org/10.51544/kimia.v6i1.2975

Guttikunda, S.K., & Jawahar, P. (2014). Atmospheric emissions and pollution from the coal-fired thermal power plants in India. Atmospheric Environment, 92, 449-460. https://doi.org/10.1016/j. atmosenv.2014.04.057

Pandey, V.C., & Singh, N. (2010). Impact of fly ash incorporation in soil systems. Agriculture, Ecosystems and Environment, 136, 16-27. https://doi.org/10.1016/j.agee.2009.11.013

Wang, S., Ma, Q., & Zhu, Z. H. (2008). Characteristics of coal fly ash and adsorption application. Fuel, 87, 3469-3473. https://doi.org/10.1016/j.fuel.2008.05.022

U.S. Environmental Protection Agency. EPA Response to Kingston TVA Coal Ash Spill. EPA. 2015. URL: https://www.epa.gov/tn/eparesponse-kingston-tva-coal-ash-spill (дата обращения: 27.03.2024)

Gollakota, A. R. (2020). Transmutation of coal fly ash to conceivable applications. Journal of Innovative Technology, 2(1), 35-40. https://doi.org/10.29424/JIT.202003_2(1).0005

Luo, Y., Wu, Y., Ma, S., Zheng, S., Zhang Y., & Chu, P. (2021). Utilization of coal fly ash in China: A mini-review on challenges and future directions. Environmental Science and Pollution Research, 28, 18727-18740. https://doi.org/10.1007/s11356-020-08864-4

Szerement, J., Szatnik-Kloc, A., Jarosz, R., Bajda, T., & Mierzwa-Hersztek, M. (2021). Contemporary applications of natural and synthetic zeolites from fly ash in agriculture and environmental protection. Journal of Cleaner Production, 311, 127461. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.127461

Yao, Z. T., Ji, X. S., Sarker. P. K., Tang, J. H., Ge, L. Q., Xia, M. S., & Xi, Y. Q. (2015). A comprehensive review on the applications of coal fly ash. Earth-Science Reviews, 141, 105-121. https://doi.org/10.1016/j.earcirev.2014.11.016

Зубова О. А. Утилизация золошлаков ТЭС в зарубежных странах // Вестник КазГАСА. – 2009. – № 4(34). – С. 139-142.

Игуминова, В. А. Анализ способов утилизации золошлаковых отходов / В. А. Игуминова, А. Е. Карючина, А. С. Ровенских.

// Исследования молодых ученых: материалы VI Междунар. науч. конф. (г. Казань, январь 2020 г.). – Казань: Молодой ученый, 2020. – С. 21-25. - URL: https://moluch.ru/conf/stud/archive/357/15509/ (дата обращения: 28.04.2024).

Палеев П. Л., Худякова Л. И. Использование золошлаковых отходов в сельском хозяйстве // XXI век. Техносферная безопасность. 2021. – Т. 6, № 4(24). – С. 348-356.

Енсебаев Е. Т., Байманов А. Н. Использование золы ТЭЦ-6 для производства аглопорита // Ғылым, білім және инновация: жастардың ғылыми шығармашылығы: Жас ғалымдар еңбектерінің жинағы. – Кызылорда: КГУ им. Коркыт ата, 2009.

Досмухамедов Н. К., Жолдасбай Е. Е., Аргын А. А. Технология комплексной переработки золы: технологические расчеты по утилизации золы // Научный журнал «Наука и техника Казахстана». – 2023. – № 3. – С. 133-134. DOI:https://doi.org/10.48081/RTBP8301

Кривова А. В. Воздействия предприятий топливно-энергетического комплекса на окружающую среду Камчатского края // Международный журнал гуманитарных и естественных наук. – 2023. – № 5-4(80). – С. 6-10. DOI: 10.24412/2500-10002023-5-4-6-10.

Рыженко А. Проект нормативов допустимых выбросов для ГКП «Кентау Сервис» отдела ЖКХ ПТ и АД акимата г. Кентау. –2022.– 199 с.

Загрязнение воздуха в Казахстане: вид из космоса. – EcoCitizens.kz. – URL: https://ecocitizens.kz/publications/zagryaznenie -vozdukha-v-kazakhstane-vid-iz-kosmosa (дата обращения: 08.04.2024).

Рабочий проект «Реконструкция котлов ТЭЦ-5 города Кентау». Корректировка. Шымкент, 2023. – 692 с.

Публикации на тему экологии. – stat.gov.kz. – URL: https://stat.gov.kz/ru/industries/environment/stat-eco/publications/68178/ (дата обращения: 08.04.2024)

Сулименко Л. М. Технология минеральных вяжущих материалов и изделий на их основе: Учебник для студентов строительных и химико-технологических специальностей высших учебных заведений. – Москва, 2005. – 334 с.

ҚР МемСТ 530-2012. Кірпіш және керамикалық тас. Жалпы техникалық шарттар. – Алматы: Стандарт, 2012.

Downloads

Жарияланды

2024-12-20

How to Cite

Байназарова, . Т., Тойчибекова, . Г., Серік, Ұ. ., Абдраимова, К., & Шалабаева, Г. (2024). ҚОРШАҒАН ОРТА САПАСЫН ЖАҚСАРТУДА ЖЫЛУ ЭЛЕКТР ОРТАЛЫҒЫНЫҢ ШЫҒАРЫНДЫЛАРЫН ҚАЙТА ӨҢДЕУ ЖОЛДАРЫ. Гидрометеорология және экология, (4), 138–151. https://doi.org/10.54668/2789-6323-2024-115-4-138-151

Журналдың саны

№ 4 (2024)

Бөлім

ЭКОЛОГИЯ

License

Copyright (c) 2025 Гидрометеорология және экология

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.