ПЕТРОПАВЛ ҚАЛАСЫНЫҢ МАҢЫНДАҒЫ ЕСІЛ ӨЗЕНІНДЕГІ СУ ТАСҚЫНЫ МЕН СУ БАСУЫН ЗЕРТТЕУ
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2024-113-2-16-24Кілт сөздер:
ЭГҚ, су тасқыны, су басуы, су жайылуы, ең жоғарғы шығын, ең жоғарғы деңгей, жауын-шашын, температураАңдатпа
Бұл мақалада 1941...2020 жылдар аралығында Есіл өзені Петропавл қаласының маңындағы су тасқыны мен су басуы проблемасы, себептері мен факторлары қарастырылады. Су тасқынының сипаттамалары және олардың Солтүстік Қазақстан облысындағы салдары айқындалады және сипатталады. Есіл өзені - Петропавл қ. су деңгейінің, су шығынының, көп жылдық жүрісі, сондай-ақ Петропавл метеостанциясының 1941...2020 жж. климатограммасы ұсынылған. Судың максималды ағынының мәні төмендейді, бұл ең алдымен Есіл өзеніне қарқынды антропогендік әсер ету кезеңінің басталуымен байланысты болуы мүмкін. Осылайша, судың максималды шығындарының орташа мәні және олардың орташа квадраттық ауытқулары 60-шы жылдардың аяғы мен 70–ші жылдардың басынан бастап су қоймасының құрылуына байланысты 1,6...2-ке рет төмендеді. Су тасқынының алдын алу және оның салдарын азайту бойынша шаралар ұсынылды.
References
Устойчивость к бедствиям. ЮНИСЕФ. Казахстан. [Электрон. Ресурс]. – URL: https://www.unicef.org/kazakhstan/ (дата обращения 30.04.2024).
Профиль страновых рисков: Казахстан. [Электрон. Ресурс]. – URL: https://www.carecprogram.org/uploads/Country_Risk_Profiles_Kazakhstan_RU.pdf (дата обращения 30.04.2024).
Плеханов П.А., Попов Н.В., Медеу Н.Н., Никифорова Л.Н. Формирование затоплений и наводнений в бассейне реки Есиль и возможности их предупреждения // Вопросы географии и геоэкологии. – Алматы, 2020, №1. С. 51-60.
Кипшакбаев Н.К. Приоритетные проблемы бассейна реки Есиль. Современные проблемы Ишимского бассейна // Проект ПРООН «Разработка национального плана по ИУВР и водосбережению в Казахстане» компонент: создание Бассейновых советов. – Астана, 2007. – С. 11-13.
Твердовский А.И. Комплексное использование водных ресурсов бассейна реки Есиль. Проект ПРООН «Разработка национального плана по ИУВР и водосбережению в Казахстане». Компонент: создание бассейновых советов. – Астана, 2007. – С. 14-24.
Проект МОН РК Инв. № 0020РК00856 «Борьба с опасными гидрологическими явлениями (наводнениями) в бассейне реки Есиль (Акмолинская и Северо-Казахстанская области) в условиях меняющегося климата» под рук. Попова Н.В. (заключительный отчет). – Алматы. 2020. – С. 102.
Шибутов М.М. Проект водоохранных зон и полос реки Ишим (краткий итоговый отчет). – Алматы, 2004. С. 6–7.
Мезенцева О.В., Ломакина С.С. Геоэкологический мониторинг водосборного бассейна реки Ишим на территории республики Казахстан в условиях весеннего половодья за период 2002-2017 гг. // Успехи современного естествознания. – 2018. – № 12-2. – С. 368-373.
Проект МОН РК Инв. № 0218РК00493 «Борьба с опасными гидрологическими явлениями (наводнениями) в бассейне реки Есиль (Акмолинская и Северо-Казахстанская области) в условиях меняющегося климата» под рук. Плеханова П.А. (промежуточыйн отчет). – Алматы. 2018. – С. 105.
Ежегодные данные о режиме и ресурсах поверхностных вод суши. 2020 г. Выпуск 2. Бассейн реки Есиль. Нур-султан, 2022. - 256 с.
Plekhanov P, Medeu N. Extreme Hydrological Phenomena in the Esil River Basin:Genesis, General Patterns of Manifestation// Journal of Ecological Engineering Volume 20, Issue 7, July 2019, pages 187–195.
Озера Северного, Западного и Восточного Казахстана: (справочник) / П. П. Филонец, Т. Р. Омаров; ГУГМС при СМ СССР, КазНИГМИ, СГ АН КазССР. — Ленинград: Гидрометеоиздат, 1974. — С. 24.
[Электрон. Ресурс]. – URL: https://pkzsk.info/retro-petropavlovsk-kakimi-byli-navodneniya-vo-vremena-nashikh-predkov/ (дата обращения 30.04.2024).
[Электрон. Ресурс]. – URL: https://www.caravan.kz/news/v-sko-potratili-okolo-71-mln-tenge-na-podgotovku-i-provedenie-protivopavodkovykh-meropriyatijj-332995/ (дата обращения 13.05.2024).
[Электрон. Ресурс]. – URL: https://pkzsk.info/istoriya-samykh-silnykh-pavodkov-na-severe-kazakhstana/ (дата обращения 30.04.2024).
Downloads
Жарияланды
How to Cite
Журналдың саны
Бөлім
License
Copyright (c) 2024 Гидрометеорология және экология
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
