ҮЛКЕН КАВКАЗ ӨЗЕНДЕРІ АҒЫНЫНЫҢ КЛИМАТ ӨЗГЕРУІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ӨЗГЕРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Аңдатпа
Мақала Үлкен Кавказ өзендерінің орташа көп жылдық ағын шамасының 1977 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейінгі 1977 жылға дейінгі қатынасының өзгеру талдауына арналған.
Орташа көпжылдық ағынның аталған қатынастары Үлкен Кавказдың әр баурайында әртүрлі. Сонымен, Үлкен Кавказдың оңтүстік баурайындағы орташа көпжылдық су ағыны солтүстік – шығыс баурайынан көбірек. Бұл Үлкен Кавказдың оңтүстік баурайындағы Республикадағы суқоймалардың көбейуімен түсіндіріледі, сонымен қатар Каспий теңізі деңгейінің 1976 жылдан бастап көтерілуіне байланысты, ал солтүстік-шығыс баурайындағы өзен ағындарының азайуы климаттың ғаламдық жылынуына байланысты.
Үлкен Кавказдың оңтүстік баурай өзендері сулылығына солтүстік-шығыспен салыстырғанда антропогендік фактордың (суқоймалар негізінде) әсері мол.
References
Вердиев Р.М. Водные ресурсы рек Восточного Кавказа в условиях изменения климата. – Баку: БГУ, 2002. – 204 с.
Волчек Ан.А. Колебания максимальных расходов воды весеннего половодья рек Белоруссии. // Изд. РАН. Серия геогр. – 2008. – №2. – С. 93-104.
Груза Г.В. Климатическая изменчивость и прогноз изменений климата. // Природа. – 1992. – №8. – 236 с.
Дектрянко Т.И. Климатические и антропогенные изменения стока рек Кавказа. // Труды ВНИИГМИ МЦД. – 1988. – Вып. 149. – С. 58-59.
Исмайлов Г.Х., Федоров В.М. Анализ многолетних колебаний годового стока Волги. // Водные ресурсы. – Т. 28. – 2001. – №5. – С. 517-525.
Крицкий С.Н., Менкель М.Ф. Многолетние колебания речного стока. / В кн. Тр.12 Всесоюзного Гидрологического съезда. Т.1 Л.: Гидрометеоиздат, 1975. – С. 181-196.
Логинов В.Ф., Волчек Ан.А., Парфомук С.И. Современные изменения водных ресурсов республики Белорусь. География и природные ресурсы. – 2008, – №4 – С. 149-154.
Мамедов Дж.Г. Анализ факторов влияющих на изменение гидроэкологических условий транзитных и пограничных рек Азербайджанской республики (на азерб. яз.). // Мониторинг, гидрометеорология и окружающая среда. – 2007. – №4. – С. 147-151.
Мансимов М.Р. Колебание годового стока рек Азербайждана. // Мониторинг, гидрометеорология и окружающая среда. – 2006. – № 3. – С. 47-56.
Махмудов Р.Н. Глобальные климатические изменения – причины и естественные катастрофы. // Мониторинг, гидрометеорология и окружающая среда. – 2006. – № 3. – С. 22-32.
Рустамов С.Г. Реки Азербайджанской ССР и их гидрологические особенности. // Изд-во АН Азерб. ССР (на азерб. яз.). – 1960. – 196 с.
Фатуллаев Г.Ю. Разработка нового методического подхода оценки возможных изменений водных ресурсов и водного режима рек бассейна Куры в условиях глобального потепления климата: Докл. / Межд. конф. «Новые подходы и методы в изучении природных и природно-хозяйственных систем». – Алма-Аты: 2000. – С. 209-212.
