2050 ЖЫЛҒА ДЕЙІНГІ ПЕРСПЕКТИВАДА КЛИМАТТЫҢ ӨЗГЕРУІ ӘСЕРІНЕН КАСПИЙ ТЕҢІЗІ ДЕҢГЕЙІНІҢ АУЫТҚУЫН БАҒАЛАУ
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2021-100-1-70-77Кілт сөздер:
деңгейдің өзгеруі, Каспий теңізі, өзен суларының ағыны, климаттың өзгеру сценарийлері, перспективаға деңгейдің болжамыАңдатпа
Мақалада климаттық өзгерістерді ескере отырып, 2050 жылға дейінгі перспективада Каспий теңізі деңгейінің ықтимал ауытқуы қарастырылады. Ол үшін теңізге өзен ағысының өзгеруі және метеорологиялық параметрлер (жауын-шашын, ауа температурасы және су бетіндегі булану) болжалды. Метеорологиялық параметрлердің өзгеруі RCP4.5 және RCP8.5 екі климаттық сценарий бойынша бағаланды.
References
Abuzyarov Z.K. Rol' sostavlyayushchikh vodnogo balansa Kaspiiskogo morya v mesyachnykh i godovykh prirashcheniyakh ego urovnya // Trudy Gidromettsentra Rossii.- 2006.- Vyp.341.- S.3-27.
Bolgov M.V. Veroyatnostnyi prognoz mnogoletnikh kolebanii urovnya Kaspiiskogo morya //Trudy Geograficheskogo obshchestva Dagestana.- 2013.- T.41.- S. 16-20.
Vodnyi balans i kolebaniya urovnya Kaspiiskogo morya / pod redaktsiei E.S. Nesterova.- M.: FGBU «Gidromettsentr Rossii», 2016.
Vtoroi otsenochnyi doklad Rosgidrometa ob izmeneniyakh klimata i ikh posledstviyakh na territorii Rossiiskoi Federatsii. M.: FGBU «NITs «Planeta»», 2014. – 59 s.
Ivkina N.I. Izmenenie pritoka vody v Kaspiiskoe more v rezul'tate antropogennogo vozdeistviya i izmeneniya klimata na primere r. Zhaiyk (Ural) // Gidrometeorologiya i ekologiya. – 2016. – № 3. – S. 50-55
Ivkina N.I., Galaeva A.V. Izmeneniya osnovnykh sostavlyayushchikh vodnogo balansa Kaspiiskogo morya pod vliyaniem klimata // Gidrometeorologiya i ekologiya. – 2020. – №4. – S. 16-28
Ivkina N.I., Galaeva A.V., Sairov S.B., Dolgikh S.A., Smirnova E.Yu. Otsenka godovogo stoka reki Zhaiyk (Ural) v stvore u s. Kushum na perspektivu do 2050 g. s uchetom izmeneniya klimata // Gidrometeorologiya i ekologiya. – 2020. – №3. – S. 52-69
Ivkina N.I., Eltai A.Ғ., B'orn Klove, Saduokasova M.T., Shenberger I.V., Shishkina G.M. Kolebaniya urovnya i ikh vliyanie na neftyanoe zagryaznenie kazkhstanskogo sektora Kaspiiskogo morya // Gidrometeorologiya i ekologiya. – 2020. – №2. – S. 62-72.
Nikonova R.E. Mnogoletnyaya izmenchivost' sostavlyayushchikh vodnogo balansa Kaspiiskogo morya i ee rol' v kolebaniyakh urovnya // Materialy Vsesoyuznogo soveshchaniya po probleme Kaspiiskogo morya, Gur'ev, 3‒5 iyunya 1991.
Terekhov A.G., Ivkina N.I., Abaev N.N., Galaeva A.V., Eltai A.G. Reaktsiya stoka reki Ural na izmeneniya vysoty snezhnogo pokrova v ee basseine v period 2001...2019 gg. // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya zemli iz kosmosa. – 2020. – №5. – tom 17. – S. 181-190.
Chibilev A.A. Bassein Urala: istoriya, geografiya, ekologiya.: Ekaterinburg, izd-vo «SV96». – 2008.– 310 s.
Shiklomanov I.A. Gidrologicheskie aspekty problemy Kaspiiskogo morya.– L:Gidrometeoizdat, 1976. – 78s.
Branstetter, M.L. 2001. Development of a parallel river transport algorithm and applications to climate studies. Ph.D. dissertation, University of Texas at Austin.
Branstetter, M.L., and Famiglietti, J.S. 1999. Testing the sensitivity of GCM-simulated runoff to climate model resolution using a parallel river transport algorithm. Preprints, 14th Conference on Hydrology, Dallas, TX, Amer. Meteor. Soc., 391-392.
Dai, A., and Trenberth, K.E. 2002. Estimates of freshwater discharge from continents: Latitudinal and seasonal variations. J. Hydrometeor. 3:660-687.
Vertenstein, M., Hoffman, F., Oleson, K., and Levis, S. 2004. Community Land Model Version 3.0 (CLM3.0) User’s Guide [Available online at http://www.cgd.ucar.edu/tss].
