БЕЛАРУС АЙМАҒЫНДАҒЫ ВИЛИИ ӨЗЕНІ АҒЫНЫНЫҢ ӨЗГЕРУІН БАҒАЛАУ
Кілт сөздер:
ағын, орташа жылдық, ең жоғарғы, ең төмен, жазғы-күзгі, қысқы, біркелкі, өзгеріс, болжауАңдатпа
Аспаптық бақылау мерзіміндегі Валии өзені ағынының қозғалысын зерттеу нәтижелері келтірілген. Гидрологиялық циклдің табиғи-климаттық және антропогендік ықпалдарға негізделген ағындының уақыт аралық тұрақсыз өзгерістеріне қорытынды жасалған. Михалишки ауылындағы жармада бақылаудың гидрологиялық қатары тұрмыстық ағындыға кетірілген, орташа көпжылдық ағынды – 59,7 м3/с, ең жоғарғы – 1570 м3/с, жазғы-күзгі сабадағы ең төменгі – 22,0 м3/с, қысқы сабадағы – 17,3 м3/с, экологиялық ағынды – 21,1 м3/с құрайды. Климаттың А1В даму сценарилары бойынша ағынды өзгерісін болжау бағалары келтірілген: кейбір қысқы ағындының ұлғайғаны және жазғы ағындының азайғаны болжанды, сонымен қатар көктемгі су тасу гидрографының максималды ағындылар өсуімен және су тасу ұзақтығының өзгеруіне байланысты өзгергендігі байқалады; В1 көктемгі су тасудағы максималды ағындардың азайғаны көрінеді, бірақ гидрограф бұтағының төмендеу уақытының артқаны байқалады. Жазғы айларда ағынды айтарлықтай өзгермейді. Мерзімдердің жетіспеушілігі туындағанда орнын толықтыру шаралары ретінде Вилей суқоймасы су ресурстарын қолдануға болады.
References
Валуев В.Е., Волчек А.А., Мешик О.П., Цилиндь В.Ю. Инженерные расчеты воднобалансовых характеристик // «Наука и мир»: Сб. тез. докл. XXI научно-технической конф., Брест. политехн. институт. – Брест, 1994. – Ч. II. – С. 89-90.
Валуев В.Е., Волчек А.А., Юрченко Н.Т. К вопросу интерполяции, осреднения и инженерных расчетов воднобалансовых характери-стик / Воспроизводство плодородия мелиорируемых земель Сиби-ри // Тр. СибНИИГиМ. – Красноярск. – 1991. – С. 21-39.
Волчек А.А. Автоматизация гидрологических расчетов // Водохо-зяйственное строительство и охрана окружающей среды: Тр. межд. научно-практ. конф. по проблемам водохозяйственного, промыш-ленного и гражданского строительства и экономико-социальных преобразований в условиях рыночных отношений – Биберах – Брест – Ноттингем, 1998. – С. 55-59.
Волчек А.А. Методика определения максимально возможного ис-парения по массовым метеоданным (на примере Белоруссии) // Научно-техническая информация по мелиорации и водному хозяй-ству (Минводхоз БССР) – 1986. – № 12. – С. 17-21.
Волчек А.А., Волчек Ан.А. Половодья на реках Беларуси: законо-мерности формирования и прогноз // Saarbrucken: LAP LAMBERT Academic Publishing GmbH & Co. KG, 2012. – 216 c.
Волчек А.А., Грядунова О.И. Минимальный сток рек Беларуси. – Брест: БрГУ им. А.С. Пушкина, 2010. – 169 с.
Волчек А.А., Парфомук С.И. Оценка трансформации водного ре-жима малых рек Белорусского Полесья под воздействием природ-ных и антропогенных факторов (на примере р. Ясельда) // Водное хозяйство России: проблемы, технологии, управление. – Екатерин-бург, 2007. – №1. – С. 50-62.
Логинов В.Ф., Волчек А.А. Водный баланс речных водосборов Бе-ларуси. – Минск: Тонпик, 2006 – 160 с.
Логинов В.Ф., Волчек А.А. Колебания годового стока воды р. Неман у г. Гродно // Водные ресурсы. – 2006. – То. 33. – №6. – С. 635-663.
Маркин В.Н. Внутригодовое распределение экологического стока малых рек / Природообустройство и рациональное природополь-зование – необходимые условия социально-экономического разви-тия России – М.: МГУП, 2005.
Мезенцев В.С. Гидролого-климатическая гипотеза и примеры ее использования // Водные ресурсы. – 1995. – Том 22. – №3. – С. 299-301.
Расчетные гидрологические характеристики. Порядок определе-ния. Технический кодекс установившейся практики ТКП 45-3.04-168-2009(02250). – Минск: РУП «Стройтехнорм», 2010. – 55 с.
«Рекомендации по расчету минимально допустимых расходов во-ды, не подлежащих изъятию из рек в условиях Республики Бела-русь». Приказ Министерства природных ресурсов и охраны окру-жающей среды № 3 от 8.01.2003 г.
Фащевский Б.В. Экологическое обоснование допустимой степени регулирования речного стока. – Минск, 1989. – 22 с.
Блакiтны скарб Беларусi : Рэкi, азёры, вадасховiщы, турысцкi патэнцыял водных аб’ектаý / Маст.: Ю.А. Тарэеý, У.I. Цярэнцьеý – Мн.: БелЭн, 2007. – 480 с.
The Strategic Framework for Adaptation to Climate Change in the Ne-man River Basin / United Nations Development Programme in Belarus and United Nations Economic Commission for Europe // V.N. Korneev, A.A. Volchak, L.N. Hertman et al. – Brest: 2015. – 64 p.
