КАСПИЙ ТЕҢІЗІНІҢ ШӨЛЕЙТ ЖӘНЕ ҚҰРҒАҚ ДАЛАЛАРЫНЫҢ ҚАР ЖАМЫЛҒЫСЫНЫҢ 2001…2020 ЖЫЛҒЫ СПУТНИКТІК ДЕРЕКТЕР БОЙЫНША АНЫҚТАЛҒАН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2021-101-2-80-87Кілт сөздер:
қар жамылғысы, спутнитік деректер, қар жағдайы, Жем өзені бассейні, қар тереңдігі, күнделікті таза өнім, “Snow Depth” USGS/EROS FEWS NET өніміАңдатпа
Жем өзенінің жоғарғы бассейнінің қар режимін талдау үшін 2001...2020 жылдардың 1 қаңтар мен 30 сәуір аралығындағы күнделкті жаңартылатын "Snow Depth" USGS/EROS FEWS NET өнімі қолданылды. Жем өзенінің бассейні Қазақстанда Каспий теңізінің шығыс
жағалауында сирек қоныстанған құрғақ дала және шөлейт аймақта, құрғақ, шұғыл континенталды климатта орналасқан. Бұл аумақ үшін антропогендік әсер ету факторы минималды болғандықтан табиғи көпжылдық қар режимдерінің ерекшеліктерін тіркеуге мүмкіндік
береді. Жұмыста соңғы 20 жыл ішінде қар жамылғысының пайда болуы мен бұзылуының ерекшеліктері қарастырылған. Бассейннің қар режимі аз қар режимі және қалған жылдар режимідерді қосатын екі күйге ие триггер құрылымында көрсетілген. Әр түрлі жылдардағы қар мөлшерінің айтарлықтай өзгеруі айқын көрінбейтін көпжылдық тенденцияларды жасырады.
References
Cherenkova E. Tendentsii zimnego uvlazhneniya territorii basseinov severnoi dviny i pechory v XX – nachale XXI vv. po nazemnym i sputnikovym dannym // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2019. – V. 16. – No. 5. – Pp. 285-292. Doi: 10.21046/2070-7401-2019-16-5-285-292.
Kitaev L., Tikhonov V., Titkova T. Tochnost' vosproizvedeniya po sputnikovym dannym anomal'nykh znachenii snegozapasov // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa, – 2017. – V. 14. – No 1. – Pp. 27-39. Doi: 10.21046/2070-7401-2017- 14-1-27-39.
Lewis M. W., Wigen K. The Myth of Continents: A Critique of Metageography. – University of California Press, 1997. – 383 p.
Loupian E., Burtsev M., KrasheninnikovaYu. Zona rannego skhoda snezhnogo pokrova v Dmitrovskom raione Moskovskoi oblasti // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2018. – V. 15. – No 2. – Pp. 277-281. Doi: 10.21046/2070-401- 2018-15-2-277-281.
Muratova N. and Terekhov A. IEEE IGARSS. – 2004 – V. 6. – Pp. 4019-4020. Doi:10.1109/IGARSS.2004.1370010.
Resursy poverkhnostnykh vod SSSR: Gidrologicheskaya izuchennost'. T. 12. Nizhnee Povolzh'e i Zapadnyi Kazakhstan. Vyp. 2. UraloEmbinskii raion / pod red. Z.G. Markovoi. – L.: Gidrometeoizdat, 1966. – 152 s.
Spivak L., Vitkovskaya I., Batyrbayeva M., Terekhov A. The experience of land cover change detectionby satellite data // Frontiers of Earth Science. – 2012. – V. 6(2). – No. 2. – Pp. 140-146. Doi: 10.1007/s11707-012-0317-z.
Sultangazin U., Muratova N., Doraiswamy P., Terekhov A. Estimation of weed infestation in spring crops using MODIS data // IEEE Cat. No. 03CH37477. – 2003. – V. 1.– Pp. 392- 394. Doi: 10.1109/IGARSS.2003.1293786.
Terekhov A., Abayev N., Lagutin E. Diagnostika vodoobespechennosti sel'skokhozyaistvennykh kul'tur SUAR KNR v techenie 2003-2019 gg. po dannym eMODIS NDVI C6 // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2020. – V. 17. – No. 1. – Pp. 128-138. Doi: 10.21046/2070-7401-2020-17-1-128-138.
Terekhov A., Abayev N., Bolatov K., Egemberdieva Z. Opportunities of short-term weather forecasts data in the environmental monitoring of the Kazakhstan // E3S Web of Conference. – 2020. – V. 149. – No 03003. Doi: 10.1051/e3sconf/202014903003.
Terekhov A., Abayev N., Vitkovskaya I., Pak A., Egemberdieva Z. O svyazi mezhdu sostoyaniem gornoi rastitel'nosti Tyan'-Shanya i indeksami severoatlanticheskoi ostsillyatsii sleduyushchego goda // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2020. – V. 17. – No. 2. – Pp. 275-281. Doi: 10.21046/2070-7401-2020-17-2-275-281.
Terekhov A., Abayev N., Yunicheva N. Anomalous snow regime in 2019 and long-term trends in snow depth in Kazakhstan // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2019. – V. 16. – No. 5. – Pp. 351-355. Doi: 10.21046/2070-7401-2019-16-5-351-355.
Terekhov A., Ivkina N., Abayev N., Galayeva A., Yeltay A. Reaktsiya stoka reki Ural na izmeneniya vysoty snezhnogo pokrova v ee basseine v period 2001-2019 gg. // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2020. – V. 17. – No. 5. – Pp. 181-190. Doi: 10.21046/2070-7401-2020-17-5-181-190.
Terekhov A., Ivkina N., Abayev N., Yeltay A., Egemberdieva Z. Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2020. – V. 17. – No. 3. – Pp. 31-40. Doi: 10.21046/2070-7401-2020-17-3-31-40.
Terekhov A., Ivkina N., Yunicheva N., Vitkovskaya I., Yeltay A. Izmeneniya snezhnogo pokrova sukhikh stepei i polupustyn' Kazakhstana na primere basseina reki Emby // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2020. – V. 17. – No. 2. – Pp. 101-113. Doi: 10.21046/2070-7401-2020-17-2-101-113.
Terekhov A., Makarenko N. Morfologicheskii analiz anomalii prostranstvennogo raspredeleniya vesennikh zapasov snega v gornykh territoriyakh Evrazii v period 2001-2019 gg. // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2020. – V. 17. – No. 5. – Pp. 243-254. Doi: 10.21046/2070-7401-2020-17-5-243-254.
Terekhov A., Pak A. Sputnikovyi prognoz vliyaniya popolneniya Kapshagaiskogo vodokhranilishcha (KNR) na vodnost' transgranichnoi reki Ile v 2019 // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2019. – V. 16. – No. 4. – Pp. 298-302. Doi: 10.21046/2070-7401-2019-16-4-298-302.
Terekhov A., Pak I., Dolgikh S. Dannye Landsat-5, -7, -8 i TsMR v zadache monitoringa gidrologicheskogo rezhima Kapshagaiskogo vodokhranilishcha na reke Tekes (kitaiskaya chast' basseina reki Ile) // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. 2015. – V. 12. – No. 6. – Pp. 174-182.
Terekhov A., Pak I., Dolgikh S. Sputnikovye nablyudeniya anomal'nogo vesennego pavodka 2016 goda v nizov'yakh reki Ayaguz // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2016. – V. 13. – No. 4. – Pp. 273-276. Doi: 10.21046/2070-7401-2016-13-4-273-276.
Terekhov A., Vitkovskaya I., Abayev N. The effect of changing stratification in the atmosphere in central zone of Eurasia according to vegetation data of Tien Shan mountains during 2002-2019 // E3S Web of Conference, 2020. – V. 149. – No 03004. – Doi: 10.1051/e3sconf/202014903004.
Terekhov A., Vitkovskaya I., Abayev N., Dolgikh S. Mnogoletnie trendy v sostoyanii rastitel'nosti khrebtov Tyan'-Shanya i Dzhungarskogo Alatau po dannym eMODIS NDVI C6 (2002-2019) // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2019. – V. 16. – No. 6. – Pp. 133-142. Doi: 10.21046/2070-7401-2019-16-6-133-142.
Zakharov A., Zakharova L. Observation of snow cover dynamics on L-band SAR interferograms // Sovremennye problemy distantsionnogo zondirovaniya Zemli iz kosmosa. – 2017. – V. 14. – No 7. – Pp. 190-197. Doi: 10.21046/2070-7401-2017-14-7-190-197.
