АЛМАТЫ ЖӘНЕ НҰР-СҰЛТАН ҚАЛАЛАРЫНЫҢ АУА РАЙЫНЫҢ ҚОЛАЙЛЫЛЫҒЫН БИОКЛИМАТТЫҚ БАҒАЛАУ
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2022-104-1-17-30Кілт сөздер:
биоклимат, биометеорологиялық индекстер, баламалы-тиімді температура, жайлылық, жайсыздықАңдатпа
Мақалада 2015 жылдан бастап 2020 жылға дейін жылы және суық мезгіл үшін Алматы және Нұр-Сұлтан метеорологиялық станциялары үшін ауа райының қаталдығы мен қолайлылығының сандық көрсеткіштері талданады. Жылдың жылы (сәуір-қыркүйек) және суық (қазан-наурыз) мезгілдері үшін эквивалентті тиімді температура индексі, Сайпадағы жел салқындату индексі және Бодманның қаттылық индексі есептелген. Климаттың жайлылығын сандық бағалау жүргізілді. Нұр-Сұлтан қаласында қыс 1,7 есе қатал, ал желді салқындату Алматы қаласына қарағанда 2,7 есе маңызды екені анықталды. Ауа-райының жайлылығын бағалау үшін эквивалентті тиімді температура индексі ең қолайлы екендігі көрсетілген.
References
Andreev S.S. Bioklimaticheskie pokazateli (indeksy) (Bioclimatic indicators (indices)). Izvestiya vuzov, Ser. Estestvennye nauki, Rostov, 2007, No 4(140), pp. 109-110.
Andreev S.S. Integral'naya otsenka klimaticheskoi komfortnosti na primere territorii Yuzhnogo Federal'nogo okruga Rossii (Integral assessment of climatic comfort on the example of the territory of the Southern Federal District of Russia). Sankt-Peterburg, 2011, 304 p.
Andreev S.S. Chelovek i okruzhayushchaya sreda (Man and the environment). Rostov-na-Donu, 2005, 272 p.
Bazbekova A.S. Otsenka dinamiki izmeneniya temperaturno-vlazhnostnykh i vetrovykh uslovii po osnovnym gorodam Kazakhstana: avtory. dis. Almaty,2022, 105 р.
Beku B., Nysanbaeva A.S. Otsenka bioklimaticheskikh uslovii yuga i yugo-vostoka Kazakhstana (Assessment of bioclimatic conditions in the south and south-east of Kazakhstan). Gidrometeorologiya i ekologiya, Almaty, 2013, No 1 (68), pp. 65-73.
Isaeva M.V. Prostranstvenno-vremennaya izmenchivost' osnovnykh bioklimaticheskikh pokazatelei na territorii Privolzhskogo okruga (Spatial and temporal variability of the main bioclimatic indicators on the territory of the Volga region). Okruzhayushchaya sreda i ustoichivoe razvitie regionov: novye metody i tekhnologii issledovanii. Proc. Conf. Vserossiiskoi nauchnoi konferentsii. Kazan', 2009, Vol.2, pp.116-120.
Isaev A.A. Ekologicheskaya klimatologiya (Environmental climatology). Moscow. Nauchnyi mir, 2001. 456 p.
Kauazov A.M., Nurlan A.N., Zholdasbek A.E., Bozbekova A.C. Vozmozhnost' ispol'zovaniya dannykh modeli Noah, GSFC v ramkakh proekta FEWSNET, USGS, EROS dlya operativnogo gidrologicheskogo prognozirovaniya v Severnom Kazakhstane (The possibility of using Noah, GSFC model data within the FEWSNET, USGS, EROS project for operational hydrological forecasting in Northern Kazakhstan). Gidrometeorologiya i ekologiya, Almaty, 2020, No 3(98), pp. 111-124.
Nysanbaeva A.S., Әbdіrazaқ A.K. Otsenka bioklimaticheskikh uslovii goroda Taraz (Assessment of climatic conditions in Taraz city). Vestnik KazGU, Ser. Ekologiya, Almaty, 2015, No 1 (40). pp. 37-44.
Sinitsyn I.S., Georgitsa I.M., Ivanova T.G. Bioklimaticheskaya kharakteristika territorii v mediko-geograficheskikh tselyakh (Bioclimatic characteristics of the territory for medical and geographical purposes). Yaroslavskii pedagogicheskii vestnik, 2013, No 4, pp. 279-283.
Tkachuk S.V. Sravnitel'nyi analiz bioklimaticheskikh indeksov dlya prognoza s ispol'zovaniem mezomasshtabnoi modeli (Comparative analysis of bioclimatic indices for prediction using a mesoscale model). Uchenye zapiski, Sankt-Peterburg, 2011, No 20, pp.109-118.
Tkachuk S.V. Obzor indeksov stepeni komfortnosti pogodnykh uslovii i ikh svyaz' s pokazatelyami smertnosti (Review of indices of the degree of comfort of weather conditions and their relationship with mortality rates). Proc. Gidromettsentra Rossii, 2012, Issue 347, pp. 223–245.
