АММОНИЙ-ТЕКЕЛІ КЕНІШІН СУ БАСУ ПРОЦЕСІНДЕГІ ЭНДОГЕНДІ ӨРТТЕРДІҢ ОШАҚТАРЫМЕН БАЙЛАНЫСТЫ ТОТЫҒУ АЙМАҚТАРЫНЫҢ БОЛУЫ МЕН БЕЛСЕНДІЛІГІНІҢ АЙҚЫНДАҒЫШЫ
Аңдатпа
Мақалада Текелі кенішінің шахта суларындағы аммонийдің пайда болуы Габер процесінің қорытындысы ретінде негізделген. Бұл процесте эндогенді өрт аймақтарында көмірдің, көмірлі тақтатас пен пириттің (1400 °C-тан жоғары) жану (тотығу) температурасының жоғарылығының әсерінен азоттың бөлінуімен жүретін ауаны айдау, сутегінің судан бөлінуі, аммонийдің суда пайда болуы мен еруі. Катализаторлар ретінде (темір,аллюминий тотығы) кен сыйғызатын жыныстар-алюмосиликаттар пайдаланылыды. Кеніш суларының химиялық құрамы мен су басу процесінің мониторингінің қорытындысы аммонийдің эндогенді өрттердің қарқындылығының айқындағышы ретінде тиімді екенін дәлелдейді.
References
Башкиров Б.Г. Новейшее минералообразование и физико-химические изме-нения руд и горных пород месторождения Текели. М.: Недра, 1976. – 132 с.
Бураков М.М., Овчинников С.Н., Попов Ю.Н., Тажмагамбетов Е.А. Оценка влияния эндогенных пожаров на выбросы в атмосферу и время затопления Текелийского рудника // Вода: экология и техно-логия. Шестой Международный конгресс. Материалы конгресса (Москва, 1…4 июня 2004 г.). Ч. 1. М.: ЗАО Фирма СИБИКО Ин-тернэшнл, 2004. С. 217-218.
Бураков М.М., Павличенко Л.М., Тажмагамбетов Е.А. Оценка вли-яния эндогенных пожаров на химический состав шахтных вод при затоплении рудника Текели // Вода: экология и технология. Ше-стой Международный конгресс. Материалы конгресса (Москва, 1…4 июня 2004 г.). Ч. 1. М.: ЗАО Фирма СИБИКО Интернэшнл, 2004. – С. 218-219.
Бураков М.М., Павличенко Л.М., Тажмагамбетов Е.А., Овчинников С.Н., Попов Ю.М. О некоторых закономерностях формирования химического состава рудничных вод в процессе за-топления рудника Текели // Вода: экология и технология. Седьмой Международный конгресс. Материалы конгресса (Москва, 30 мая – 2 июня 2006 г.). Ч. 1. М.: ЗАО Фирма СИБИКО Интернэшнл, 2006. С. 207-208.
Опыт борьбы с подземными эндогенными пожарами и внедрение камерной системы разработки с твердеющей закладкой на Теке-лийском руднике. М.: Недра, 1967. – 127 с.
Рэмсден Э.Н. Начало современной химии. – Л.: Химия, 1989. 784 с.
