20 Ғ. ОРТАСЫ МЕН ХХІ Ғ. БАСЫНДА МОНҒОЛ АЛТАЙЫНЫҢ ШЕКАРАСЫНДАҒЫ ҚАРА ЕРТІС ӨЗЕНІ АЛАБЫНЫҢ МҰЗДАНУ ДИНАМИКАСЫ
Кілт сөздер:
ДИНАМИКА ЛЕДНИКОВ, АККУМУЛЯЦИЯ, абляция, БАЛАНС МАССЫ, ЛЕДНИКОВЫЙ СТОК, ПРОГНОЗАңдатпа
1959...2011 жж. аралығында Қара Ертіс өзенінің жоғарғы бөлігінде, Монғол Алтайының Қытай бөлігіндегі мұздану көлемінің кеңістіктік – уақыттық өзгеруі қарастырылады. Дәлелденген мәліметтер бойынша мұздану ауданы 52 жыл ішінде 116,88 км 2 (42 %) қысқарған. Мұздық көлемі 5,7655 км 3 (48 %) кішірейген.Мұздану массасының балансының орташа шамасы – 46 г/см2
құрады. Мұздықтың барлық ауданының массасының жоғалуы 24 м су қабатына тең. 21 ғасырдың соңына қарай мұздықтың толық жойылуы Қара Ертіс өзенінің су толықтығына айтарлықтай әсер етпейді, бұл алаптың жоғарғы бөлігіндегі мол жауын-шашынға және Ертіс– Қарамай каналына су алуға байланысты.
References
Атлас снежно-ледовых ресурсов мира. – М.: РАН, 1997. – 392 с.
Вилесов Е.Н., Морозова В.И., Северский И.В. Оледенение Джунгарского (Жетысу) Алатау: прошлое, настоящее, будущее. – Алматы: КазНУ, 2013. – 244 с.
Вилесов Е.Н., Уваров В.Н. Эволюция современного оледенения Заилийского Алатау в 20 веке. – Алматы: Казак университетi, 2001. – 252 с.
Вилесов Е.Н., Хасанова З.Я. Современное оледенение китайской части бассейна реки Черный Иртыш // Вестник КазНУ. Серия геогр. – 2002. – № 1 (14). – С. 10-17.
Голубцов В.В., Азнабакиева М.М. О сокращении стока р. Черный Иртыш – с. Буран в связи с водопотреблением в КНР // Гидрометеорология и экология. – 2012. – № 2. – С. 88-92.
Кренке А.Н. Масообмен в ледниковых системах на территории СССР. – Л.: Гидрометеоиздат. – 1982. – 288 с.
Мазо А.Б., Глазырин Г.Е. Метод расчета объема стационарного горного ледника // Труды САРНИГМИ. – 1986. – № 117 (198). – С. 88-98.
Михайлов Н.Н., Останин О.В. Ледники Южного и Монгольского Алтая и их изменения в 20 в. // География и природопользование Сибири. – 2002. – Вып. 5. – С. 3-20.
Нарожный Ю.К., Отгонбаяр Д. Режим и динамика ледников Монгольского Алтая // Климатология и гляциология Сибири: Международная научно-практ. конф., Томск, 16-20 октября 2012 г. – Томск, 2012. С. 173-174.
Отгонбаяр Д. Водно-ледниковые ресурсы бессточных районов Западной Монголии: современная оценка и тенденции изменения: Автореф. дис. … канд.геогр. наук – Барнаул, 2012, 24 с.
Сапожников В.В. Монгольский Алтай в истоках Иртыша и Кобдо. – Томск: 1911. – 416 с.
Тронов М.В. Очерки оледенения Алтая. – М.: Географгиз, 1949. – 376 с.
Glacier Inventory of China. 2 . Altay Mountains. Ed. Lin Chaohai et al. –Lanzhou Institute of Glaciology and Gryopedology, Academica Sinica, 1982. – 87 p. (на китайском языке).
Kotlyakov V.M., Xie Zi-chu, Wang Shu-hong, Wang Xin, Khromova T.Y., Nosenko G.A. Changing of the Altai glacier system since the mid-twentieth century and its response to the climate warming in future // Лед и Снег. –2012. – № 3 (119). – С. 17-24.
