АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ ЖЕРЛЕРІНЕН ТОПЫРАҚТЫҢ ШАЙЫЛУЫН АНЫҚТАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ-ӘДІСНАМАЛЫҚ ТӘСІЛДЕМЕЛЕРІ
Кілт сөздер:
топырақтың шайылуы, топырақтың әлеуетті шайылуы, су эрозиясының модельдері, эрозиялық қауіптілік, эрозиялық қауіптілікті есептеу әдістері, Уишмейер-Смит теңдеуі, RUSLE эмпирикалық моделі, шайылған топырақтар, жауын-шашын қарқындылығы, қар еру қарқындылығыАңдатпа
Ұсынылған мақалада Қазақстан аумағындағы жағдауларға бейімдету үшін топырақтың шайылу көрсеткіштерінің кешенді қамтылуын қамтамасыз ететін ең тиімді әдістемелерін айқындау мақсатымен агроландшафттардағы су эрозиясын зерттеудің әдіснамалық тәсілдемелері қарастырылады. Осыған байланысты, шайылудың көптеген факторларынан тәуелді топырақтың шайылу көрсеткіштерін есептеу бойынша қолданыстағы әдістемелер талқыланды. Осы факторлар жинағы әртүрлі авторларда әртүрлі дәрежеде көрініс табады. Қазақстан аумағы үшін белгілі бір фактордың рөлі әртүрлі болу мүмкін, сондықтан бір аймақтарға келетін әдістемелер басқа аймақтар үшін жарамсыз болуы ықтимал. Бұл болашақта қайтымсыз салдарға әкелу қауіпі бар табиғи-аймақтық кешендерге деген антропогендік әсердің күшеюі жағдайындағы осы зерттеулердің көкейстестілігін анықтайды.
References
Абитбаева А.Д., Темирбаева Р.К. Деградация земель сельскохозяйственного назначения Прикаспийского региона Казахстана // Гидрометеорология и экология. – №3. – 2010. – С. 88-94.
Акмолдаева Б.К., Зулпыхаров К.Б., Хамидов Н. Экологическое состояние земельных ресурсов Республики Казахстан // Гидрометеорология и экология. – № 3. – 2015. – С. 182-189.
Апсатарова А.Ж., Чигринец Л.Ю. Оценка водно-эрозионной деятельности рек казахстанской части левобережья реки Ертис с использованием данных о твёрдом стоке // Гидрометеорология и экология. – № 3. – 2015. – С. 105-117.
Герасименко В.П. Практикум по агроэкологии. Учебное пособие. –СПб.: Лань, 2009. – 432 с.
Голубев И.А. Проблема определения интенсивности водной эрозии почв в Сибири // Вестник КрасГАУ. – 2009. – № 1. – С.80-83.
Дускаев К.К., Чигринец Л.Ю. Оценка интенсивности эрозионных процессов в бассейнах рек Заилийского и Джунгарского Алатау с использованием данных о твердом стоке // Проблемы гидрометеорологии и экологии: Матер. Междунар. конф., посвященной 50-летию КазНИИМОСК, Алматы, 2001. – С. 168-170.
Егоров И.Е. Полевые методы изучения почвенной эрозии // Вестник Удмуртского университета. Биология. Науки о Земле. 2009. – Вып. 1. – С. 157-170
Иванов В.Д., Кузнецова Е.В. Эрозия и охрана почв Центрального Черноземья России: Учебное пособие. – Воронеж: ВГАУ, 2003. – 360 с.
Методические указания по проектированию противоэрозионной организации территории при внутрихозяйственном землеустройстве в зонах проявления водной эрозии / Карцев Г.А., Лука А.Н., Носов С.И. – М., 1989. – 79 с.
Научные исследования по оценке экологической ситуации в Казахстане, степень использования природных ресурсов, влияние хозяйственной деятельности на окружающую среду, и меры, предпринимаемые для снижения негативного воздействия на нее и другое (Национальный доклад о состоянии окружающей среды в Республике Казахстан в 2007 г.) / Под редакцией М.К. Баекеновой - Алматы: РГП «КазНИИЭК», 2008 – 225 с.
Петрова, В. Л. Землеустройство сельскохозяйственных организаций в условиях проявления эрозии почв / Автореф. дис. ... докт. эконом. наук – М., 2009. – 28 с.
Пружин М.К. Теоретико-методические основы исследования по совершенствованию систем земледелия в условиях эрозионноопасного рельефа. / Автореф. дис. ... докт. сельскохоз. наук. – М., 1991. – 33 с.
Сводный аналитический отчет о состоянии и использовании земель Республики Казахстан за 2013 год. – Астана, 2014. – 260 с.
Смирнова Л.Г., Нарожняя А.Г., Шамарданова Е.Ю. Сравнение двух методов расчета смыва почвы на водосборах с применением ГИСтехнологий // Достижения науки и техники АПК, 2012. –№ 9. – С. 10- 12.
Федор Н. , Лисецкий А. Н., Мунтян 3., Ксения В., Жолумская В. Оценка длительности расходования почвы в условиях активного развития эрозионных процессов (на примере Нижнебыковской равнины) // Biogeosystem Technique, 2016 – Vol.(7). – Is. 1. – P. 49-64.
Renard K.G., Foster G.A., Weesies D.K. McCool, Yoder D.C., coordinators. Predicting soil erosion by water: a guide to conservation planning with the Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE). U.S. Departament of Agriculture Handbook, 1996. – 404 pp.
Wischmeier W.H., Smith D.D. Predicting Rainfall-Erosion losses from Cropland East of the Rocky Mountians: Guide for selection of practices for soil and water conservation / USDA Agricultural Handbook № 282. - Washington, D.C.: Government Printing Office, 1965. – 47 p.
