Ғылыми жарияланымдар этикасы
Редакциялық алқа ғылыми жарияланымдар этикасы жөніндегі комитеттің ұсынымдарына негізделе отырып (https://publicationethics.org/) және Elsevier баспасының ғылыми жарияланымдарының этикасы бойынша нұсқаулық (http://www.elsevier.com/editors/perk), өз қызметінде мынадай негізгі қағидаттарға сүйенеді:
- Журналдың редколлегиясы жариялау туралы шешім қабылдау кезінде қаралатын жұмыстың ғылыми маңыздылығын, түпнұсқалығын, онда ұсынылған деректердің шынайылығын, жазбаша пікірдің анықтығы мен толықтығын басшылыққа алады.
- Редколлегия авторлардың нәсіліне, жынысына, діни көзқарастарына, шығу тегіне, азаматтығына, әлеуметтік жағдайына немесе саяси қалауына қарамастан қолжазбаның зияткерлік мазмұнын бағалайды.
- Қарауға ұсынылған қолжазбалардан алынған жарияланбаған деректер, ақпарат немесе идеялар құпия сақталады, жеке мақсатта пайдаланылмайды және үшінші тұлғаларға берілмейді.
- Плагиат болып табылатын ақпарат журналда жариялауға жіберілмейді.
- Редакциялық алқа өздері қараған қолжазбаларға немесе жарияланған материалдарға қатысты этикалық талаптар қойылған жағдайда барабар шаралар қабылдайды.
Авторлық материалдарды сараптамалық бағалауды орындайтын Рецензент өз іс-әрекеттерінде келесі қағидаларды басшылыққа алады:
- Рецензиялау үшін алынған қолжазба құпия құжат ретінде қарастырылады, оны редакциядан өкілеттігі жоқ үшінші тұлғаларға танысу немесе талқылау үшін беруге болмайды.
- Материалды бағалау объективті емес. Рецензия зерттеудің баяндалған нәтижелерінің объективті және дәлелді бағасы болып табылады, ұсынылған материалдың баяндалу деңгейі мен анықтығына, оның журнал бейініне сәйкестігіне, нәтижелердің жаңалығы мен дұрыстығына қатысты дәлелді сын ескертпелерден тұрады. Автордың жеке сынына жол берілмейді. Рецензенттердің ұсыныстары мақаланы жариялау туралы түпкілікті шешім қабылдау үшін негіз болып табылады.
- Қарауға ұсынылған қолжазбалардан алынған жарияланбаған деректерді рецензент жеке мақсатта пайдаланбайды.
- Оның пікірінше, қолжазбаны бағалау үшін жеткілікті біліктілігі жоқ немесе объективті бола алмайтын Рецензент (автормен мүдделер қақтығысы) оның өтініші бойынша осы қолжазбаны рецензиялау процесінен шығарылады.
Автор (немесе авторлар ұжымы) қолжазбаны басып шығаруға дайындау және ұсыну кезінде мынадай қағидаттарды басшылыққа алады::
- Ғылыми зерттеу нәтижелерінің жаңалығы мен сенімділігі үшін бастапқы жауапкершілік алады. Көрінеу қате немесе жалған мәлімдемелер қабылданбайды.
- Жариялауға ұсынылған қолжазбада баяндалған зерттеу нәтижелерінің бірегейлігіне кепілдік береді.
- Автормен алынған фрагменттер немесе мәлімдемелер автор мен бастапқы көзді міндетті түрде көрсете отырып ресімделеді. Кез-келген нысандағы Плагиат, оның ішінде рәсімделмеген дәйексөздер, парафраздау немесе басқа адамдардың зерттеулерінің нәтижелеріне құқықтар беру қолайсыз.
- Мақаланың тең авторлары жұмыстың ниетін қалыптастыруға, ұсынылған зерттеуді әзірлеуге, орындауға немесе түсіндіруге елеулі үлес қосқан адамдар көрсетіледі; авторлар арасында оған қатыспаған адамдарды көрсетуге жол берілмейді. Барлық авторлар жұмыстың соңғы нұсқасын мақұлдайды және оны жариялауға ұсынуға келіседі, олар оның мазмұны үшін бірдей жауап береді.
- Зерттеуге қатысқан немесе оған ықпал еткен барлық тұлғалардың үлесі жарияланымда танылады. Авторлар ұсынылған жұмыстың қалыптасуы мен орындалуы үшін маңызы бар жарияланымдарға сілтемелер береді. Жеке алынған деректер бастапқы көздің жазбаша рұқсатынсыз пайдаланылмайды.
- Авторлардың бір қолжазбаны бір мезгілде бірнеше журналға немесе жарияланған мақалаға ұсынуы этикалық нормаларды бұзу болып табылады және мақаланы қараудан алып тастауға негіз береді.
- Автор жіберген мақалада оны қарау кезеңінде немесе жарияланғаннан кейін елеулі қатені немесе дәлсіздікті анықтау қатені жою немесе түзету үшін дереу журналдың редакциясына жеткізіледі.
