ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ТӘЖІРИБЕНІ ЕСКЕРЕ ОТЫРЫП, АЛМАТЫДА ҚАТТЫ ТҰРМЫСТЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ТИІМДІЛІГІН БАҒАЛАУ
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2025-116-1-77-90Кілт сөздер:
қатты тұрмыстық қалдықтар , қалдықтарды басқару, қайта өңдеу, орнықты даму, жауапты тұтыну, Алматы, ТДМ 12Аңдатпа
Алматыда урбанизацияның өсуі және қатты тұрмыстық қалдықтар (ҚТҚ) көлемінің ұлғаюы орнықты даму қағидаттарына сәйкес келетін қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін енгізуді талап етеді. Бұл зерттеу ҚТҚ (Оңтүстік Корея, Жапония, Ұлыбритания) кәдеге жаратудың шетелдік тәжірибесін талдауға, табысты тәжірибелерді анықтауға және оларды Алматы жағдайына бейімдеуге бағытталған.
Әдістеме салыстырмалы талдауды, экономикалық, экологиялық және әлеуметтік факторларды бағалауды және қалдықтарды басқарудың мүмкін жүйесін модельдеуді қамтиды. Зерттеу барысында цифрландыру, бөлек жинау, ынталандыру шаралары және мемлекеттік-жекеменшік әріптестік сияқты қалдықтарды қайта өңдеу мен кәдеге жаратудың тиімді стратегияларының негізгі элементтері анықталды.
Жұмыстың нәтижесі заңнамалық реттеу тетіктерін, технологиялық инновацияларды және халықтың хабардарлығын арттыруды қамтитын жергілікті жағдайларды ескере отырып, Алматы үшін ҚТҚ басқарудың оңтайлы моделін әзірлеу болып табылады. Ұсынылған жүйені іске асыру қоршаған ортаға жүктемені азайтуға және БҰҰ-ның Тұрақты даму мақсаттары (№12 ТДМ) шеңберінде Қалдықтарды кәдеге жарату тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
References
Кулешов В.В., Петрова Н.А. Современные концепции управления отходами: международный опыт и перспективы для Ка-захстана. – Алматы: Изд-во КазНУ, 2023. – 245 с.
Ким Х.Д., Ли Ч.С. Система обращения с отходами в Южной Корее: от утилизации к экономике замкнутого цикла. – Seoul: Green Future Press, 2022. – 312 с.
Тakahashi M. (2021). Waste Management Strategies in Japan: Government Policies and Local Initiatives. Tokyo: Nippon Environment Agency, 198 p.
The UK Environment Agency (2022). Circular Economy and Waste Management in London. – London: Environmental Studies Press, 256 p.
Министерство экологии и природных ресурсов Республики Казахстан. Государственная программа по управлению от-ходами в Казахстане на 2021–2030 гг. – Нур-Султан: Нац. изд-во, 2021. – 178 с.
Европейская комиссия. Обращение с твердыми бытовыми отходами: лучшие практики. – Брюссель: EU Publications, 2022. – 134 с.
Программа ООН по окружающей среде (UNEP). Устойчивое потребление и производство: глобальные тренды и регио-нальные перспективы. – Нью-Йорк: ООН, 2022. – 112 с.
Министерство экологии и природных ресурсов Республики Казахстан. Национальный доклад по экологии Казахстана за 2023 год. – Астана: Минэкологии РК, 2023. – 204 с.
World Bank Group (2022). Waste Management and Sustainable Development Goals: A Global Analysis. – Washington, D.C.: WB Publishing, 278 p.
Обзор ТБО 12.05. Аналитический доклад. – Алматы, 2023. – 65 с.
Кузнецова Е. А., Рахманов Ю. А., Забелина А. В. Оценка экологической эффективности преобразования твердых комму-нальных отходов в энергию. // Альманах научных работ молодых ученых Университета ИТМО: Санкт-Петербург, 2 - 5 февраля 2022 г. - Том. 3, часть 1. - С. 272-275.
Байдак Е. А., Кузнецова Е. А. Оценка микотоксинной опасности отработанных блоков ксилотрофных грибов //Студенческая наука: созидая будущее. – 2023. – С. 6-9.
Кузнецов Н. В. О мировом опыте борьбы с твердыми коммунальными отходами // Эффективность сферы товарного обра-щения и труда: Сборник научных статей VII Писаренковских чтений, Гомель, 09-10 ноября 2021 года. – Гомель: белорусский торгово-экономический университет потребительской кооперации, 2021. – С. 68-70.
Шадрин Я. Г., Кузнецова Е. В. Эколого-экономическая эффективность утилизации твердых бытовых отходов //Отходы и ресурсы. – 2019. – Т. 6. – №. 2. – С. 8.
Yu K. Y (2013). Pay as you throw system of Seoul.
Яружина Э. С., Дивина Т. В. Современная система управления твердыми бытовыми отходами //Экономические исследо-вания и разработки. – 2021. – №. 6. – С. 54-61.
Аносова В. А., Вербицкий Е. Ю. Система управления твердыми бытовыми отходами и пути ее улучшения. – 2021. – С. 17.
Ахмедова Ж. А., Месробян К. Е., Алиев М. Э. Зарубежный опыт управления твердыми бытовыми отходами //Механизм реализации стратегии социально-экономического развития государства. – 2022. – С. 42-46.
Азимов Ю. И., Набеева Э. Г., Касимов Ю. М. Критериальные факторы в разработке системы управления твердыми кому-нальными отходами. ФГБОУ ВО «Уфимский государственный нефтяной технический университет», 2020. – С. 3.
Tong Y. D., Huynh T. D. X., Khong T. D. (2021). Understanding the role of informal sector for sustainable development of municipal solid waste management system: A case study in Vietnam.Waste Management, Vol. 124, pp. 118-127.
Нурманова Ж. А., Камалиев М. А., Ахметов В. И. Оценка мировых тенденций в управлении твердыми бытовыми отходами: влияние на общественное здоровье //материалы международного конгресса «GLOBAL HEALTH» 5-6 декабря, 2024. – 2024. – Том 5. – С. 34.
Iyamu H. O., Anda M., Ho G. (2020). A review of municipal solid waste management in the BRIC and high-income countries: A thematic framework for low-income countries.Habitat International, Vol. 95, pp. 102097.
Ding Y., Zhao J., Liu J., Zhou J., Cheng L., Zhao J., Shao Z., Iris C., Pan B., Li X., Hu Z. (2021). A review of China’s municipal solid waste (MSW) and comparison with international regions: Management and technologies in treatment and resource utilization. Journal of cleaner production, Vol 293, pp. 126144.
Tong Y. D., Huynh T. D. X., Khong T. D. (2021). Understanding the role of informal sector for sustainable development of municipal solid waste management system: A case study in Vietnam. Waste Management, Vol. 124, pp. 118-127.
Ларионова А. Н. Опыт Японии в организации и стимулировании раздельного сбора твердых бытовых отходов (ТБО) //Японские исследования. – 2024. – №. 3. – С. 98-112.
Sharma H. B., Vanapalli K., Samal B., Cheela V., Dubey B., Bhattacharya J. (2021). Circular economy approach in solid waste management system to achieve UN-SDGs: Solutions for post-COVID recovery. Science of the Total Environment, Vol. 800, pp. 149605.
Вишняков Я. Д., Канунников А. О. Анализ системы обращения с твёрдыми бытовыми отходами города Токио //Отходы и ресурсы. – 2020. – Т. 7. – №. 2. – С. 3-3.
Soltanian S., Kalogirou S., Ranjbari M., Amiri H., Mahian O., Khoshnevisan B., Jafary T., Nizami A-S., Gupta V., Aghaei S., Peng W., Tabataei M., Aghbashlo M. (2022). Exergetic sustainability analysis of municipal solid waste treatment systems: A systematic critical review. Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol. 156, pp. 111975.
Gómez-Sanabria A., Kiesewetter G., Klimont Z., Schoepp W., Haberl H. (2022). Potential for future reductions of global GHG and air pollutants from circular waste management systems. Nature communications, Vol. 13, No. 1, pp. 106.
Осмонбетов К. О., Ырсалиева А. Ж. Опыт работы с отходами в США, Германии, Франции и Англии //Наука и новые технологии. – 2015. – №. 2. – С. 44-45.
Downloads
Жарияланды
How to Cite
Журналдың саны
Бөлім
License
Copyright (c) 2025 Гидрометеорология және экология
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
