Ғылыми жарияланымдар этикасы

Журнал, оның ішінде Редакциялық алқа ғылыми жарияланымдар этикасы комитетінің ұсыныстарына негізделген (https://publicationethics.org/) және Elsevier баспасының ғылыми басылымдарының этикасы жөніндегі Нұсқаулық (http://www.elsevier.com/editors/perk) және COPE ұсынымдары өз қызметінде келесі негізгі принциптерді ұстанады:

— Жариялау туралы шешім қабылдаған кезде журналдың редакциялық алқасы қарастырылып отырған жұмыстың ғылыми маңыздылығын, онда ұсынылған деректердің түпнұсқалығын, дұрыстығын, жазбаша көріністің айқындылығы мен толықтығын басшылыққа алады;

— Редакция алқасы қолжазбаның зияткерлік мазмұнын нәсіліне, жынысына, діни көзқарасына, тегіне, азаматтығына, әлеуметтік жағдайына немесе авторлардың саяси қалауына қарамастан бағалайды;

— Қарастыруға ұсынылған қолжазбалардан алынған жарияланбаған деректер, ақпарат немесе идеялар құпия сақталады, жеке мақсатта пайдаланылмайды және үшінші тұлғаларға берілмейді;

— Плагиат болып табылатын ақпарат Журналда жариялауға жіберілмейді;

— Редакциялық алқа өзі қарастырған қолжазбаларға немесе жарияланған материалдарға қатысты этикалық талаптар туындаған жағдайда дұрыс шаралар қабылдайды. 

• Авторлық материалдарды сараптамалық бағалауды орындайтын Рецензент өз іс-әрекетінде мынадай қағидаттарды басшылыққа алады:

— Рецензиялау үшін алынған қолжазба редакциядан өкілеттігі жоқ үшінші тұлғаларға танысу немесе талқылау үшін берілмейтін құпия құжат ретінде қарастырылады.

— Материалды бағалау бейтарап. Рецензия зерттеудің баяндалған нәтижелерін объективті және дәлелді бағалау болып табылады, материалды ұсыну деңгейі мен айқындығына, оның журнал профиліне сәйкестігіне, нәтижелердің жаңалығы мен сенімділігіне қатысты дәлелді сындарды қамтиды. Автордың жеке сынына жол берілмейді. Рецензенттердің ұсыныстары мақаланы жариялау туралы түпкілікті шешім қабылдауға негіз болып табылады.

— Қарастыруға ұсынылған қолжазбалардан алынған жарияланбаған деректерді рецензент жеке мақсатта пайдаланбайды.

— Рецензент пікірінше, қолжазбаны бағалау үшін жеткілікті біліктілігі жоқ немесе объективті бола алмайтын уақытта (автормен мүдделер қақтығысы бар кезде) оның өтініші бойынша осы қолжазбаны рецензиялау процесінен шығарылады.

• Қолжазбаны басып шығаруға дайындау және жіберу кезінде Автор (немесе авторлар ұжымы) келесі принциптерді басшылыққа алады:

— Ғылыми зерттеу нәтижелерінің жаңашылдығы мен дұрыстығы үшін бастапқы жауапты болады. Қате немесе бұрмаланған мәлімдемелер қабылданбайды.

— Жариялауға ұсынылған қолжазбада көрсетілген зерттеу нәтижелерінің түпнұсқалығына кепілдік береді.

— Автор көшіріп алған үзінділер немесе бекітулер автор мен бастапқы дереккөзді міндетті түрде көрсете отырып ресімделеді. Кез-келген формадағы плагиат, соның ішінде рәсімделмеген дәйексөздер, парафразалар немесе басқалардың зерттеу нәтижелерін иемдену рұқсат етілмеген.

— Мақаланың бірлескен авторлары ретінде жұмысты қалыптастыруға, ұсынылған зерттеуді әзірлеуге, орындауға немесе түсіндіруге елеулі үлес қосқан адамдар көрсетіледі; авторлар қатарында мақала жұмысана қатыспаған адамдарды көрсетуге жол берілмейді. Барлық авторлар жұмыстың соңғы нұсқасын мақұлдайды және оны жариялауға ұсынуға келісім береді, олар оның мазмұнына бірдей жауап береді.

— Зерттеуге қатысқан немесе оған ықпал еткен барлық адамдардың үлесі жарияланымда танылады. Авторлар ұсынылған жұмыстың қалыптасуы мен орындалуы үшін маңызы бар басылымдарға сілтемелер береді. Жеке алынған деректер бастапқы дереккөздің жазбаша рұқсатынсыз пайдаланылмайды.

— Авторлар мақала ұсыну барысында жасанды интеллектті (ЖИ) қолданғаны туралы мәлімдеуі тиіс. Бұл нұсқаулық тек мақала жазу процесіне қатысты, зерттеу барысында деректерді талдау және нәтиже алу үшін ЖИ құралдарын қолдануға қатысты емес.

— Авторлардың бір қолжазбаны бір уақытта бірнеше журналға немесе жарияланған мақала ұсынуы этикалық нормаларды бұзу болып табылады және мақаланы қарастырудан шығаруға негіз береді.  

— Мақаланы қарастыру сатысында немесе жариялағаннан кейін автордың тарапынан елеулі қате  немесе дәлсіздік анықталса, оны түзету үшін дереу журналдың редакциясына жеткізіледі.

— Барлық жарияланымдардағы мәлімдемелер, пікірлер және деректер тек авторға (авторларға) тиесілі, «Гидрометеорология және экология» журналына және/немесе редактор(лар)ға қатысты емес.