КЛИМАТТЫҚ ӨЗГЕРІСТЕРДІҢ ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ЛАНДШАФТТЫҚ ДИНАМИКАСЫНА ӘСЕРІ: КЕҢІСТІКТІК-УАҚЫТТЫҚ ТАЛДАУ
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2025-116-1-100-115Кілт сөздер:
климаттық өзгерістер, кеңістіктік-уақыттық талдау, палинологиялық талдау, өсімдік қауымдастығы, климаттық бейімделу, палеоклиматтық зерттеу, стратиграфиялық деректер, өсімдіктердің тарихи трансформациясы, Түркістан облысыАңдатпа
Бұл зерттеу Түркістан облысының ландшафттарының ұзақ мерзімді дамуы мен климаттық өзгерістердің аймақтық ландшафтарға әсерін талдауға бағытталған. Палинологиялық және стратиграфиялық талдаулар арқылы олигоценнен голоценге дейінгі аралықта климаттық ауытқулардың өсімдік қауымдастықтарына және ландшафт құрылымына ықпал ету заңдылықтары анықталды. Түркістан облысы ландшафттарының өсімдік жамылғысының климаттық өзгерістерге икемделу механизмдерінің дамығанын көрсетті. Түркістан облысының қазіргі ландшафттардың тарихи климаттық тұрақсыздықтарға бейімделу нәтижесінде қалыптасқаны анықталды, бұл аймақтың өсімдік жамылғысынның тұрақтылығын сақтаудың негізін құрайды. Алынған мәліметтер аймақтық ландшафттардың эволюциясын түсінуге және климаттық өзгерістерге тұрақты бейімделу стратегияларын әзірлеуге мүмкіндік береді. Түркістан облысының қазіргі ландшафттар тарихи климаттық өзгерістерге икемделу нәтижесінде қалыптасқаны белгілі болды. Бұл деректер аймақтық өсімдік жамылғысының сақтау және климаттық өзгерістерге тұрақты бейімделу стратегияларын әзірлеу үшін маңызды. Алынған нәтижелер Түркістан облысының ландшафттық эволюциясын және климаттық өзгерістерге төзімділік механизмдерін тереңірек түсінуге мүмкіндік беріп, аймақтың болашақтағы экологиялық тұрақтылығын бағалауға негіз болады.
References
Jackson J., Sunshine J. (2007). Public confidence in policing: A neo-Durkheimian perspective. The British Journal of Criminology, Vol. 47. No. 2, pp. 214–233. URL: https://doi.org/10.1093/bjc/azl031
Seddon A. W. R. Mackay, A. W. Baker, A. G. Birks, H. J. B. Breman, E., Willis K. J. (2014). Climate change and the future of biodiversity in the 21st century. Nature, Vol. 512, No.7515, pp. 412-415. URL: https://doi.org/10.1038/nature13440
Berg, L. S. (1922). Climate and life. Moscow: State Publishing House (Gosizdat/GIZ).
Mykleby P. M., Snyder P. K., Twine T. E. (2017). Quantifying the trade-off between carbon sequestration and albedo in midlatitude and high-latitude North American forests. Geophysical Research Letters, Vol. 44, No. 5, pp. 2493–2501. URL: https://doi.org/10.1002/2016gl071459
Zhou W., Yu S., Burr G. S., Kukla G. J., Jull A. J. T., Xian F., Xiao J., Colman S. M., Yu H., Liu H., Liu Z., Kong X. (2010). Postglacial changes in the Asian summer monsoon system: A pollen record from the eastern margin of the Tibetan Plateau. Boreas, Vol. 39, No. 3, pp. 528–539. URL: https://doi.org/10.1111/j.1502-3885.2010.00150.x
Muratova M. V., Boyarskaya T. D., Liberman A. A. (1972). Application of probability theory to reconstruct paleoclimatic conditions based on palynological analysis. In: Recent tectonics, modern deposits, and humans. Moscow: Moscow University Press, pp. 239–246.
Kurganskiy A., Skjøth C. A., Baklanov A., Sofiev M., Saarto A., Severova E., Smyshlyaev S., Kaas E. (2020). Incorporation of pollen data in source maps is vital for pollen dispersion models. Atmospheric Chemistry and Physics, Vol. 20, No. 4, pp. 2099–2119. URL: https://doi.org/10.5194/acp-20-2099-2020
Halbritter H., Ulrich S., Grímsson F., Weber M., Zetter R., Hesse M., Buchner R., Svojtka M., Frosch-Radivo A. (2018). Illustrated Pollen Terminology. In: Methods in Palynology, Springer, pp. 97–127. URL: https://doi.org/10.1007/978-3-319-77315-5_5
Alshanbari H.M., Odhah O.H., Ahmad Z., Khan F., El-Bagoury A.A.-A.H. (2023). A New Probability Distribution: Model, Theory and Analyzing the Recovery Time Data. Axioms, 12, 477. URL: https://doi.org/10.3390/axioms12050477
Geology of the USSR. Volume XL. Southern Kazakhstan. Geological description. Volume 1. Collective authors. Moscow: Nedra Publishing House, 1971, 536 p.
Sinitsyn V. M. (1962). Paleogeography of Asia. Moscow-Leningrad: Publishing House of the USSR Academy of Sciences.
Bayshashov B. U., Kazenas V. L. (1999). Geological history and faunogenesis of Kazakhstan and adjacent territories during the development of mammals and anthophilous insects. Almaty.
Caves J. K., Bayshashov B. U., Zhamangara A., Ritch A. J., Ibarra D. E., Sjostrom D. J., Mix H. T., Winnick M. J., Chamberlain C. P. (2016). Late Miocene uplift of the Tian Shan and Altai and reorganization of Central Asia climate. GSA Today, Vol. 27, No. 2. URL: https://doi.org/10.1130/GSATG305A.1
Borzenkova I. I. (1990). Moistening of arid regions of the Northern Hemisphere during the Late Glacial-Holocene period. Izvestiya of the USSR Academy of Sciences. Geographical Series, (2), pp. 28-38.
Afanasyev K. S. (1956). Vegetation of the Turkestan Range. Moscow-Leningrad: Botanical Institute named after V.L. Komarov, 278 p.
Melnikova A. P. (2015). Evolution of natural systems, climate change in the Tien Shan during the Holocene, and the use of spore-pollen spectra in the mountains of Central Asia. Izvestiya RAN, Geographical Series, (5), pp. 83–98.
Nigmatova S. A. (2010). Stratigraphy, paleogeography, and climates of the Quaternary period in the arid regions of Central Asia (based on palynological data): doctoral dissertation. Almaty: Institute of Geological Sciences named after K.I. Satpayev, 271 p.
Borovsky V. M., Pogrebinsky M. A. (1958). The ancient delta of the Syr Darya and the Northern Kyzylkum. Proceedings of the Soil Science Institute of the Kazakh SSR Academy of Sciences, Vol. 1, pp. 395–425.
Downloads
Жарияланды
How to Cite
Журналдың саны
Бөлім
License
Copyright (c) 2025 Гидрометеорология және экология
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
