ПАВЛОДАР ОБЛЫСЫНЫҢ ОРМАН ЛАНДШАФТТАРЫНДАҒЫ ӨРТТЕРДІҢ КЕҢІСТІКТІК ТАРАЛУЫ
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2025-117-2-81-90Кілт сөздер:
орман өрттері, өрттердің кеңістіктік таралуы, ЖҚЗ, dNBR, Павлодар облысыАңдатпа
Еліміздегі сонымен қатар Павлодар облысының аумағындағы орман ландшафтарындағы өрттердің пайда болуы мен таралуы, табиғатты қорғап сақтау бағытындағы басты мәселелердің бірі болып отыр. Бұл зерттеуде облыс аумағындағы 2020...2024 жылдар аралығындағы орман өрттерінің кеңістіктік таралуы қарастырылған. Жерді қашықтықтан зондтау (ЖҚЗ) деректеріне негізделген, бұл өрттердің негізгі ошақтарын анықтауға, сондай-ақ әртүрлі жылдардағы өрттердің қарқындылығы мен жиілігінің тенденцияларын анықтауға мүмкіндік берді. Орман ландшафттарындағы өрт шалған аймақтың жағдайын дәлірек бағалау үшін өрттен зардап шеккен бақылау учаскесі үшін есептелген Өртеңнің қалыпты айырмасының индексі (dNBR) пайдаланылды. Аймақтың әртүрлі ландшафттық аймақтарындағы өрт әсерінің динамикасы мен құрылымын визуализациялауды қамтамасыз ететін осындай геоақпараттық жүйелерге негізделген картографиялық талдау (ГАЖ) өрттің пайда болған жерлерін жылдам анықтауға мүмкіндік беретіні зерделенді. Орман өрттерінің таралуын бақылау оларды болашақта алдын алу, болжау және өртті тоқтату бойынша жедел шараларды қолдануға әкеледі. Зерттеу нәтижелерін өрттің салдарын барынша азайтуға және орман экожүйелерінің тұрақты дамуын қамтамасыз етуге бағытталған орман алқаптарын қалпына келтіру жұмыстарын жоспарлауда, басқару стратегияларын әзірлеу үшін пайдалануға болады.
References
«Жасыл Қазақстан» ұлттық жобасын 2021–2025 жылдарға бекіту туралы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы [Электрондық ресурс] URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/ecogeo/documents/details/165259?lang=ru, жүгінген күні: 01.03.2025.
Юшкевич М. В. Ландшафтное лесоводство. Практикум: учеб.-метод. пособие. – Минск: БГТУ, 2014. – 187 с.
Киреев Д. М. Лесное ландшафтоведение. – СПб.: ЛТА, 2002. – 239 с.
Кабдулова Г. А., Сулейменов Н. К., Камкин В. А., Вальдшмит Л. И., Кабжанова Г., Бондарев А. Реализация концепции лесов высокой природоохранной ценности в Казахстане // Научные основы устойчивого управления лесами: материалы Всерос. науч. конф. с междунар. участием, 25–29 апр. 2022 г., Москва, Россия. – М.: ЦЭПЛ РАН, 2022. – С. 123–130.
Камкин В. А., Каденова А. Б., Камкина Е. В. Дендрофлора Павлодарской области. – Павлодар: Кереку, 2011. – 151 с.
Zhumadina S., Chlachula J., Zhaglovskaya-Faurat A., Czerniawska J., Satybaldieva G., Nurbayeva N., Mapitov N., Myrzagaliyeva A., Boribay E. Environmental Dynamics of the Ribbon-Like Pine Forests in the Parklands of North Kazakhstan. Forests, 2022, Vol. 13, No. 1, pp. 2. DOI: 10.3390/f13010002.
Омаров М. К., Латыпова З. Б. Особо охраняемые природные территории Павлодарской области Республики Казахстан // Экология и природопользование: прикладные аспекты: материалы IX Междунар. науч.-практ. конф., Уфа, 01–04 апр. 2019 г. – Уфа: Аэтерна, 2019. – Т. 2. – С. 45–48.
Kabdulova G., Kabzhanova G., Baktybekov K., Aimbetov A., Aligazhiyeva L. Satellite remote sensing for monitoring of the forest resources of Kazakhstan. Proc. SPIE 11174, Seventh International Conference on Remote Sensing and Geoinformation of the Environment (RSCy2019), 2019, pp. 1117406. DOI: 10.1117/12.2533563.
Ozgeldinova Z., Zhanguzhina A., Mukaev Z., Ulykpanova M., Berdenov Z. Determining the species composition of forest vegetation in the Kostanay region using remote sensing data. Hydrometeorology and Ecology, 2024, Vol. 112, pp. 133–143. DOI: 10.54668/2789-6323-2024-112-1-133-143.
Мерекеев А. А., Нуракынов С. М., Чепашев Д. В., Сыдык Н. К., Зулпыхаров К. Б. Оценка природной пожарной опасности на территории Казахстана с использованием данных ДЗЗ // Хабаршы. География сериясы. – 2022. – № 2(65). DOI: 10.26577/JGEM.2022.v65.i2.03.
Babu K. V. S., Kabdulova G., Kabzhanova G. Developing the forest fire danger index for the country Kazakhstan by using geo-spatial techniques. Journal of Environmental Information Letter, 2019, Vol. 1, pp. 48–59.
Kabdulova G., Kabzhanova G., Baktybekov K., Aimbetov A., Aligazhiyeva L. Satellite remote sensing for monitoring of the forest resources of Kazakhstan. Proc. SPIE 11174, Seventh International Conference on Remote Sensing and Geoinformation of the Environment (RSCy2019), 2019, pp.1117406. DOI: 10.1117/12.2533563.
NASA FIRMS (Fire Information for Resource Management System) [Электрондық ресурс]. URL: https://firms.modaps.eosdis.nasa.gov, жүгінген күні: 10.03.2025.
Delcourt C.; Combee A.; Izbicki B.; Mack M.; Maximov T.; Petrov R.; Rogers B.; Scholten R.; Shestakova T.; van Wees D.; Veraverbeke S. Evaluating the Differenced Normalized Burn Ratio for Assessing Fire Severity Using Sentinel-2 Imagery in Northeast Siberian Larch Forests. Remote Sensing, 2021, Vol. 13, Iss. 12, Article 2311. DOI: 10.3390/rs13122311.
Ponomarev E., Zabrodin A., Ponomareva T. Classification of Fire Damage to Boreal Forests of Siberia in 2021 Based on the dNBR Index. Fire, 2022, Vol. 5, Article 19. DOI: 10.3390/fire5010019.
EarthExplorer // U.S. Geological Survey [Электрондық ресурс]. URL: https://earthexplorer.usgs.gov, жүгінген күні: 11.03.2025.
Комитет лесного хозяйства и животного мира по Павлодарской области. Отчёты по пожарам за 2020–2024 гг. – Павлодар, 2025.
dos Santos S. M. B., Bento-Gonçalves A., Franca-Rocha W., Baptista G. Assessment of Burned Forest Area Severity and Postfire Regrowth in Chapada Diamantina National Park (Bahia, Brazil) Using dNBR and RdNBR Spectral Indices. Geosciences, 2020, Vol. 10, No. 106. DOI: 10.3390/geosciences10030106.
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі, Павлодар облысы Төтенше жағдайлар департаменті баспасөз қызметі [Электрондық ресурс] URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/emer/press/news/details/588971?lang=ru, жүгінген күні: 12.02.2025.
Downloads
Жарияланды
How to Cite
Журналдың саны
Бөлім
License
Copyright (c) 2025 Автор
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
