САРЫСУ АЛАБЫ ӨЗЕНДЕРІНІҢ СУ ТАСУ КЕЗЕҢІ АҒЫНДЫСЫН ЕСЕПТЕУ
Кілт сөздер:
көктемгі су тасу кезеңі, есептік кезең, көктемгі ағынды, ағынды қабаты, статистикалық параметрлер, корреляция, вариация, асимметрия коэффициенттері, су өтіміАңдатпа
Мақалада Сарысу алабы өзендерінің бойындағы 10 гидрологиялық бекет бойыншасу тасу кезеңіндегі ағынды мөлшері мен оның статистикалық параметрлері 1932...1965 жж. шартты
табиғи және соңғы антропогендік жүктеме өсіп отырған 1966...2016 жж. кезеңдерге анықталды. Вариация және асимметрия коэффициенттері параметрлері қатардың теріс ығысуы ескеріліп есептелді. Бұл екі кезеңнің ағынды қабаты мен ағынды қатарының вариация коэффициенттерін салыстыру нәтижелері соңғы 50 жылдық кезең үшін көктемгі ағынды шамасының біршама кемігендігін, сондай-ақ вариация коэффициентініңде барлық дерлік өзендерде аздаған төмендегенін көрсетті. Ағындының үшінші параметрі – асимметрия коэффициенті бақылау мәліметтерінің теориялық қисықпен сәйкес келу дәрежесімен анықталды. Сарысу алабының көптеген өзендерінің деректеріне талдау жүргізу арқылы олардың көктемгі ағынды қабатының үлестіріміне барынша жақын сәйкес келетін қамтамасыздық қисық – Cs=2Cv жағдайындағы Пирсонның III типті қисығы екендігі анықталды.
References
Арыстамбекова Д.Д., Жүсіпбеков Д.К. Нұра–Сарысу алабы өзендерінің көктемгі ағынды сипаттамаларын қалпына келтіру // Гидрометеорология и экология. – 2016. – №1(80). – С. 103-113.
Беркалиев З.Т. Гидрологический режим рек Центрального, Северного Западного Казахстана. – Алма-Ата, 1960. – С. 278-279.
Гальперин Р.И., Давлетгалиев С.К., Чигринец А.Г., Молдахметов М.М., Махмудова Л.К., Авезова А. Возобновляемые ресурсы поверхностных вод Западного, Северного, Центрального и Восточного Казахстана // АО «Национальный научно-технологический холдинг «Парасат», Институт Географии АО ЦНЗМО РК, Алматы, 2011. – Т.1. – С. 670-671.
Гальперин Р.И., Молдахметов М.М. Материалы по гидрографии Казахстана Бассейн реки Сарысу: (Гидрография. Водные ресурсы) // Қазақ университетi, 2003. – С. 83-84.
Голубцов В.В., Лаврентьев П. Ф. Методика расчета нормы годового стока рек и временных водотоков Центрального Казахстана // Труды КазНИГМИ. – Вып. 26. – Алма-Ата, 1967. – С. 25-32.
Государственный водный кадастр РК. Многолетние данные о режиме и ресурсах поверхностных вод суши. Книга 1. Ч.1 Реки и каналы Вып.4. Бассейны рек оз. Балхаш и бессточных районов Центрального
Казахстана. – Алматы: Казгидромет, 2001.
Кузин П.С. Режим рек Южных районов Западной Сибири, Северного и Центрального Казахстана. – Л.: Гидрометеоиздат, 1953. – С. 538-539.
Ресурсы поверхностных вод СССР. Т. 13. – Вып. 1. – Карагандинская область. – Л.: Гидрометеоиздат, 1966. – С. 458-459.
Свод правил СП 33-101-2003 Определение основных расчётных гидрологических характеристик. Издание официальное. – М.: Госстрой России, 2004. – С. 11-18, 23-38
