КАСПИЙ ТЕҢІЗІ СУЫНЫҢ ТЕМПЕРАТУРАСЫН БАҒАЛАУ ҮШІН РЕАНАЛИЗ ДЕРЕКТЕРІН ҚОЛДАНУ МҮМКІНДІГІ ТУРАЛЫ
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2022-107-4-45-51Кілт сөздер:
Каспий теңізі, су температурасы, реанализ, динамикаАңдатпа
Судың температурасы биологиялық және химиялық процестерге әсер етуіне байланысты ірі су объектілерінің маңызды гидрометеорологиялық сипаттамаларының бірі болып табылады.
Бұл жұмыста Қазақстанның жағалаудағы бақылау пункттерінен судың температурасы туралы деректер және спутниктік суреттер мен реанализ сияқты Жерді қашықтықтан зондтау деректері қаралды. Көпжылдық бөліністе Каспий теңізінің қазақстандық секторында судың температурасы 10,8 °C-тан (Пешной) 12,7 ° C-қа (Құлалы арал) дейін ауытқиды. Статистикалық критерийлерді қолдана отырып, реанализ деректерін пайдалану тиімділігі бағаланды. Бұл сапа критерийлері нәтижелердің сенімділігін сипаттайды және ERA 5 деректері тиімді және талдау мен зерттеу үшін пайдаланылуы мүмкін. Қарастырылып отырған барлық мәліметтер базасы су температурасының орташа айлық минималды мәндері қаңтарда, ал максималды мәндер жаз мезгілінде байқалатынын көрсетті. Су температурасының өзгеруі оң үрдіске ие.
References
Caspian Sea [Electronic resources]. - https://www.britannica.com/place/Caspian-Sea.
CASPCOM [Electronic resources]. - http://www.caspcom.com/index.php?lang=1&proj=5.
O’Carroll AG, Armstrong EM, Beggs HM, Bouali M, Casey KS, Corlett GK, Dash P, Donlon CJ, Gentemann CL, Høyer JL, Ignatov A, Kabobah K, Kachi M, Kurihara Y, Karagali I, Maturi E, Merchant CJ, Marullo S, Minnett PJ, Pennybacker M, Ramakrishnan B, Ramsankaran R, Santoleri R, Sunder S, Saux Picart S, Vázquez-Cuervo J and Wimmer W. Observational Needs of Sea Surface Temperature. Frontiers in Marine Science 6:420. doi: 10.3389/fmars.2019.00420
Boyer Tim P, Garcia Hernan E, Locarnini Ricardo A, Zweng Melissa M, Mishonov Alexey V, Reagan James R, Weathers Katharine A, Baranova Olga K, Seidov Dan, Smolyar Igor V. World Ocean Atlas 2018. NOAA National Centers for Environmental Information. Dataset URL: https://www.ncei.noaa.gov/archive/accession/NCEI-WOA18, date: 05.04.2022.
World Ocean Atlas [Electronic resources]. – NCEI. - https://www.ncei.noaa.gov/products/world-ocean-atlas.
ERA5 monthly averaged data on single level from 1979 to present [Electronic resources]. – Sea surface tempereature. https://cds.climate.copernicus.eu/cdsapp#!/dataset/reanalysis-era5-single-levels-monthly-means?tab=overview
Anisimov A.E., Iarovaia D.A, Barabanov V.S. Reanalysis of Atmospheric Circulation for the Black Sea-Caspian Region. Physical Oceanography, [Electronic resources] (4), pp. 13-25. doi:10.22449/1572-160X-2015-4-13-25
NASA’s ocean color web. [Electronic resources]. – EARTH DATA. - https://oceancolor.gsfc.nasa.gov.
Unified state information system on the situation in the world ocean [Electronic resources] http://hmc.meteorf.ru/sea/casp/sst/sst_casp.html.
Climate Change Indicators: Sea surface temperature [Electronic resources] https://www.epa.gov/climate-indicators/climate-change-indicators-sea-surface-temperature#:~:text=From%201901%20through%202020%2C%20temperature,1880%20(see%20Figure%201
Huseynov K.M., Gasanova A.Sh. Characteristics of environmental factors of the water area of the middle part of the Caspian Sea in conditions of transgression of the sea // Izvestiya DGPU. Natural and exact sciences. 2010. №3. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/harakteristika-sredovyh-faktorov-ak
Grankina T.B., Ibraev R.A., Mogilnikov P.A. Verification of ERA-Interim reanalysis data in the Azov-Black Sea basin // Marine Hydrophysical Journal. 2019. №3 (207). URL: https://cyberleninka.ru/article/n/verifikatsiya-dannyh-reanaliza-era-interim-v-azovo-chernomorskom-basseynevatorii-sredney-chasti-kaspiyskogo-morya-v-usloviyah-transgressii-morya.
Shevchenko G.V., Lozhkin D.M. Seasonal variations in the surface temperature of the sea of Okhotsk and surrounding regions from satellite data. Journal of Oceanological Research, 50 (1), 25–37, https://doi.org/10.29006/1564-2291.JOR-2022.50(1).3.
Ivkina N.I., Kaipov I.V., Bekmukhamedov B. E. et al. Estimation of temperature changes in the surface water layer of the Caspian Sea based on remote sensing data // Astrakhan Bulletin of Environmental Education. – 2018. – № 4(46). – С. 12-21. – EDN XVFHZZ.
Myslenkov S.A., Krechik V., Soloviev D. Water temperature analysis in the coastal zone of the Baltic Sea based on thermistor chain observations and satellite data // Proceedings of Hydrometcentre of Russia.
Electronic Atlas of the Caspian Sea [Electronic resources] http://www.geogr.msu.ru/casp/
