КАСПИЙ ТЕҢІЗІНІҢ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ БӨЛІГІНДЕГІ ТОЛҚЫНДЫҚ ПРОЦЕСТЕР ТУРАЛЫ ҚАШЫҚТЫҚТАН ЗОНДЫЛАУ ДЕРЕКТЕРІНЕ ШОЛУ
DOI:
https://doi.org/10.54668/2789-6323-2023-110-3-52-59Кілт сөздер:
Каспий теңізі, жел толқындары, ECWAM, толқын биіктігі, толқын бағытыАңдатпа
Каспий теңізі – әртүрлі гидрометеорологиялық құбылыстарға, атап айтқанда жел толқындарына ұшырайтын ішкі су айдыны. Қазіргі уақытта бақылау әдістері мен мәліметтерді өңдеудің дамуы жел толқындарын ашық теңізде зерттеуге мүмкіндік береді. Бұл жұмыс жел толқындарының сипаттамаларын көрсететін қашықтықтан зондылау деректеріне шолуды ұсынады. Қашықтықтан зондтау деректері бойынша толқынның максималды биіктігі Орталық Каспий теңізінде байқалады. Толқынның максималды биіктігінің ең жоғары мәндері жылдың әртүрлі кезеңдерінде байқалды, бірақ суық кезеңде олардың саны басым болды.
References
AVISO+. [Electronic resource]. URL: https://www.aviso.altimetry.fr/en/home.html (date of reference: 15.05.2020).
Bruneau N., Toumi R. A fully-coupled atmosphere-ocen-wave model of the Caspian Sea // Ocean Modeling, 2016. – P. 97-111.
Cazenave A., Bonnefond P., Dominh K., Schaeffer P. Caspian sea level from Topex-Poseidon altimetry: Level now falling // Gephysical research letters, Vol. 24, No.8. - P. 881-884.
Eltay A., Ivkina, N., Klyove, B. Vliyanie vetra na vysotu voln v kazahstanskoj chasti Kaspijskogo morya // Centralnoaziatskij zhurnal issledovanij vodnyh resursov. - 5(1). S. 82–94. https://doi.org/10.29258/CAJWR/2019-R1.v5-1/82-94.rus
Jet Propulsion Laboratory. [Electronic resource]. URL: https://podaac.jpl.nasa.gov/datasetlist?ids=Keywords&values=Oceans:Ocean%20Waves&view=list (date of reference:15.05.2020).
Kudryavtseva N., Kussembayeva K., Rakisheva Z., Soomere Т. Spatial variations in the Caspian Sea wave climate in 2002–2013 fromsatellite altimetry // Estonian Journal Earth Sciences, 2019, 68, 4. - Р. 225–240 https://doi.org/10.3176/earth.2019.16
Lavrova O.Yu., Kostyanoi A.G., Lebedev S.A., Mityagina M.I., Ginzburg A.I., Sheremet N.A. Integrated satellite monitoring of the seas of Russia. – Moscow, ICI RAS, 2011. – 480 p. (in Russian)
Lebedev S.A. Flood Wave Propagation Model of the Caspian Sea Based on Satellite Altimetry Data // Proceedings of the Symposium on 20 Years of Altimetry, Venice. Italy. 24–29 September 2012. – Noordwijk: ESA Publications Division, 2013. – SP–710. – 6 p.
Lebedev S.A. Satellite altimetry of the Caspian Sea. Dissertation for the degree of Doctor of Physical and Mathematical Sciences. Moscow. 2014. – 350 p. (in Russian)
Lebedev S.A. Sputnikovaya altimetriya // Shestaya mezhdunarodnaya Shkola-seminar «Sputnikovye metody i sistemy issledovaniya Zemli», Tarusa, 2-6 maya, 2015 g.
Lebedev S.A. Satellite altimetry of the Caspian Sea // Visiting seminar-school "Satellite methods and systems of Earth exploration", Tarusa, February 15-20, 2011. (in Russian)
Lebedev S.A., Kostianoy A.G. Integrated using of satellite altimetry in investigation of meteorologigic, hydrologic and hydrodynamic regime of the Caspian Sea // Terrestrial Atmospheric and Oceanic Sciences – 2008. – V. 19. – № 1–2. – P. 71–82. doi: 10.3319/TAO.2008.19.1-2.116(SA).
Lebedev S., Kostianoy A. Satellite altimetry of the Caspian Sea // Современные проблемы дистанционного зондирования Земли из космоса. – 2006а. – Вып. 3. Т. 2. – С. 113–120.
Lebedev S.A., Kostianoy A.G. The Caspian Sea level, dynamics, wind, waves and uplift of the Earth’s crust derived from satellite altimetry // Proceeding of the International Symposium on Remote Sensing and the Pan Ocean Remote Sensing Conference (ISRS 2006 PORSEC), BEXCO, Busan, Korea, 2–4 November. Seoul: Korean Society of Remote Sensing, 2006 b. – V. 2. – P. 973–976.
Lopatukhin L.I., Yaytskaya N.A. Data of reanalysis of wind fields over the Caspian Sea for calculating the wind wave regime // Water Resources, 2019, volume 46, No. 6. – pp. 598-604 (in Russian)
Lopatukhin L.I., Yaitskaya N.A. Wave climate of the Caspian Sea. Wind input data for hydrodynamic modeling and some calculation results // Oceanology, 2019, volume 59, No. 1. - pp.12-21 (in Russian)
Mizyayuk A.I., Korotaev G.K. Sputnikovye dannye dlya issledovaniya dinamiki poverhnostnogo sloya Chernogo morya: altimetriya na regulyarnoj setke i IK-izobrazheniya vysokogo razresheniya // Morskoj gidrofizicheskij zhurnal, tam 35 №3, 2019 g. - S. 233-247.
Myslenkov S.A., Arkhipkin V.S., Pavlova A.V., Dobrolyubov S.A. Wave climate of the Caspian Sea according to modeling data // Meteorology and Hydrology, 2018, No. 10. - pp. 60-70 (in Russian)
Ocean Wave Model – ECWAM. [Электронный ресурс]. URL: https://confluence.ecmwf.int/display/FUG/2.2+Ocean+Wave+Model+-+ECWAM (дата обращения: 15.07.2020).
Open Altimeter Database. [Electronic resource]. URL: https://openadb.dgfi.tum.de/en/ (date of reference: 15.05.2020).
Proekt «Morya». Gidrometeorologiya i gidrohimiya morej. Tom VI Kaspijskoe more, vypusk 1 Gidrometeorologicheskie usloviya. -SPb.: Gidrometeoizdat, 1992. – 358 s.
Rakisheva Z.B., Kudryavtseva N., Kuzembaev K.K., Sakaeva A.K. Studying the change of average wages of the Caspian See using the altimetry data // Bulletin of KazNU. Series Mathematics, Mechanics, Computer Science, N.1(101), 2019. - pp. 59-75. (in Russian)
Rusu E., Onea F. Eveluation of the wind and wave energy along the Caspian Sea. Energy, 20137. - Р. 1-14.
Scharroo R., Leuliette E.W, Lillibridge J.L., Byrne D., Naeije M. C., Mitchum G.T. RADS: Consistent multi-mission products // Proc. of the Symposium on 20 Years of Progress in Radar Altimetry, Venice, 20-28 September 2012, Eur. Space Agency Spec. Publ., ESA SP-710, 2013. – P. 4.
Soomere T., Keevallik S. Anisotropy of moderate and strong winds in the Baltic proper // Oceanologia, 53 (1-TI), 2011. - Р. 335–371.
STAR Center for satellite applications and research. [Electronic resource]. URL: https://manati.star.nesdis.noaa.gov/datasets/ASCATData.php (date of reference: 15.05.2020).
The Radar Altimeter Database System. [Electronic resource]. URL: http://rads.tudelft.nl/rads/rads.shtml (дата обращения: 15.05.2020).
Yaitskaya N.A. Retrospective analysis of wind waves in the Caspian Sea in the second half of the XX–early XXI centuries. and the connection with regional manifestations of climate change // Geographical bulletin = Geographical bulletin. 2017. No.2(41). - pp.57-70. doi 10.17072/2079-7877-2017-2-57-70 (in Russian)
