ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН БАЛЫҚ АУЛАУ ҚАЗАҚСТАН АРАЛ АУДАНЫНЫҢ
Кілт сөздер:
Арал теңізі, балық аулау, тұщы, аулау, Сырдария, экология, атырауы көлдерініңАңдатпа
Мақалада авторлар тобының Қазақстандық Арал өңіріндегі балық өнеркәсібінің экологиялық жағдайы қарастырылған. Арал теңізі ағыссыз ішкі материктік су қоймасы ретінде Амудария мен Сырдария ағыстарының есебінен тіршілік етті. Оның суы басқа теңіз суоарына қарағанда аз тұзды болып табылатын. Сондықтан Арал теңізінде негізінен тұщщы балықтар болған және өның өнімділігі айтарлықтай жоғары болған. Өткен ғасырдың 50...60 жылдарында Арал теңізінің деңгейі 53 м белгіде болғанды (БЖ-Балтиилық жүйе бойынша) балық өндірудің жылдық есебі 45...50 мың тоннаға дейін жеткен. Бірақ 60-жылдардан соң оның деңгейі төмендеді және аумақтың жартысынан көбі кеуіп қалды. Теңіз өзінің балық өндірісі шаруашылығы деген мәнін жоғалтты және Арал өңірінің атыраптарында балық өндірісі тоқтады.
Жағдайдың осындай қиын кезеңінде Қазақстан Берг теңізі бұғазында Көкарал бөгетшесін салып Арал теңізінің Сол жақ бөлігін сақтап қалды. Осындай жасалынып отырған іс шаралардың арқасында қазіргі таңда балық аулау жұмыстары ұлғайып, Арал өңірінің балық өнеркәсібі жақсы жұмыс жасауда.
References
Андреева С.Н. Макробентофауна Аральского моря в современных условиях // Биологические основы рыбного хозяйства водоемов Средней Азии и Казахстана: Матер. ХVIII научной конференции. – Ташкент, 1983. – 48 с.
Бервальд Э.А. Биология размножения основных промысловых рыб Арала. / В кн: Материалы по ихтиофауне и режиму вод бассейна Аральского моря. – М.: МОИП, 1950. – С. 85-111.
Никольский Г.В. Рыбы Аральского моря. – М.: МОИП, 1940. – 216 с.
Нургизаринов А., Шапшанов К. Экологизация промышленности Приаралья. – Алматы: 2001. – С. 93-109.
Рыбное богатство Казахстана (Справочник рыбака). – Алма-Ата: 1963. – С. 28-44.
FAO Fishery Statistics. Commodities/ UN Food & Agriculture Organi-zation -Rome: FAO. [Электрон. ресурс] – 1995. – URL: http://www.fao.org/waicent/FAOINFO/Fishery/publ.htm (Дата обра-щения: 12.01.1999)
Krivonogov S.K., Nurgizarinov A.N, KurmanbaevR.K., Kenshinbay T.I. New data on sea level changes of Aral // «Aral-Syrdarya region in the history and culture of Eurasia»: Collected materials of international scientific conference – Almaty, 2009. – P. 207-212.
Nourgaliev D.K., Heller F., Borisov A.S., Hajdas I., Bonani G., Ias-sonov P.G., Oberhänsli H. Very high resolution paleosecular variation record for the last ~1200 years from the Aral Sea // Geophysical Re-search Letters. – 2003. – V. 30. – N17. 1914. doi: 10.1029/2003GLO18145.
Nurgizarinov A.M., Tapalova A.S., Nazarov E.A., Sharipova A.Z. New data on the ecology of the Northern Aral Sea after the construction of the first Kokaral dam on the Berg Strait. // Life Science Journal. – 2014. – №11(5s). – Р. 296-299.
Review of Fishery Resources: Marine Fisheries/ FAO Fishery Depart-ment.-Rome: FAO. 1996. http://www.fao.org/waicent/FAOINFO/Fishery/publ.html (12.01.1999)
