ГИДРОТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРЫЛЫСТАРДАҒЫ АПАТТАРДЫҢ САЛДАРЫНАН СУ ТАСҚЫНЫНЫҢ БОЛУ ҚАУПІН БАҒАЛАУ
Кілт сөздер:
су тасқыны, су деңгейінің динамикасы, су ағыны, судың толуы, су ресурстары, су қоймасы, гидроклиматтық факторларАңдатпа
Қысым түріндегі гидравликалық құрылымдарда су тасқыны мен апаттардың өсу үрдісі климаттың өзгеруімен байланысты (орташа ауа райы температурасының ұлғаюы, жауын-шашынның ұлғаюы, мұздақтардың еруі) және соның салдарынан жер үсті және жер асты суларының гидрологиялық режимінің өзгеруі (судың ылғалдылығы, су тасқыны, суару, бұзылу, ағынды сулардың тепетеңдігі), сондай-ақ аумақтың геоэкологиясы бойынша техногендік қысымның артуы байқалып отыр.
Жыл сайын елде су тасқыны мемлекет үшін үлкен экономикалық залал әкелумен қатар өкінішке орай, әлі де өлімге әкеледі.
Гидрологиялық режимді және бөгет элементтерін және су төгетін құрылымдарды бақылау туралы деректердің болмауы салдарынан бөгет арқылы судың ағылу қаупін анықтайтын ең үлкен су қоймаларындағы апаттардың тәуекелді бағалау нәтижелері таудағы судың төгілуіне байланысты тосқауылдың бұзылу қаупін көрсетеді. Су бөгеті арқылы өтетін бөгеттің бұзылу қаупі стандарттарға сәйкес қабылданғаннан 1,5...2 есе жоғары Гидротехникалық құрылымдардағы су тасқыны мен апаттардың себептерін, сондай-ақ осы саладағы қолданыстағы нормативтік актілерді талдау негізінде олардың алдын алу және су тасқынының төмендеу проблемаларын шешудің негізгі тәсілдері анықталды.
References
Атлас природных и техногенных опасностей и рисков чрезвычайных ситуаций. – Алматы:ТОО «Институт географии», 2010. – С. 89-91.
Бузин В.А. Опасные гидрологические явления: учебное пособие для вузов. – СПб: РГМУ, 2008. – 227 с.
Василевский А.Б., Мгалобелов Ю.Б. О нормировании безопасности гидротехнических сооружений при проектировании // Гидротехнические строительство. – М.: ВНИИ ВОДГЕО, 1993. – № 12. – С. 4-12.
Водный кодекс Республики Казахстан от 9 июля 2003 года № 481 // "Казахстанская правда" от 17 июля 2003 года № 206-207.
Кусаинов А.Б., Тлеуова Ж.О., Байжанов Е.А., Шаймерденова З.М. Мониторинг и прогнозирование наводнений: учебное пособие для бакалавров по специальности «Безопасность жизнедеятельности и защиты окружающей среды». – Кокшетау: КУАМ, 2017. – 155 с.
Семенов В.А., Кобозева Г.Л., Коршунов А.А., Волков А.А., Шамин С.И. К вопросу создания информационного обеспечения оценки климатически обусловленных изменений повторяемости опасных и неблагоприятных гидрологических явлений на реках. // Труды ВНИИГМИ-МЦД. – 2017.– Вып. 172. – С.132-139.
