ҚАЛАНЫҢ АУА АЛАБЫ ЛАСТАНУЫНЫҢ ҚАУІП-ҚАТЕРІН МАТЕМАТИКАЛЫҚ МОДЕЛЬДЕУ
Кілт сөздер:
математикалық модельдеу, экологиялық қауіп-қатерлер, қала атмосферасының ластануы, WRF, HYSPLIT, стохастикалық модельАңдатпа
Нүктелік көздерінен (мысалы, жылу электр станцияларының құбырлары) қала атмосферасының ластану қауіп-қатер картасын жасау әдістемесі ұсынылған. Әдіс метеорология мен экология (атмосфераның ластануы) есептерін тікелей шешу арқылы статистика жинақтауға негізделген. Сонымен бірге, Алматы қаласының жағдайына бейімделген WRF және HYSPLIT модельдерін пайдалану қарастырылған және осы модельдер бойынша есептеулер мысалдары келтірілген. Стохастикалық моделінің алгоритмі GRID картасының әрбір ұяшығында математикалық күтім және дисперсия түрінде қауіп-қатер өлшемін есептеуді қамтиды.
References
Гандин Л.С. Объективный анализ метеорологических полей. Л., Гидрометеоиздат, 1963. – 287 с.
Закарин Э.А., Балакай Л.А., Бостанбеков К.А., Дедова Т.В., Ким Д.К., Кобегенова С.С., Миркаримова Б.М., Нурсеитов Д.Б. Моделирование экологических рисков при нефтяном загрязнении акватории Северо-Восточного Каспия. – Алматы: Курсив, 2016. – 256 с.
Климат Алма-Аты / под ред. Ахметжанова Х.А., Швер И.А. – Л.: Гидрометеоиздат, 1986. – 266 с.
Хромов С.П., Петросянц М.А. Метеорология и Климатология. Учебник. - М.: Изд. МГУ, 2001. – 527 с.
Arnold D, Morton D., Schicker I., Seibert P., Rotach M.W., Horvath K., Dudhia J., Satomura T., Müller M., Zängl G., Takemi T., Serafin S., Schmidli J., Schneider S. Issues in high-resolution atmospheric modeling in complex topography the HiRCoT workshop // Croat Meteorol J. – 2012. –Vol. 47. – P. 3-11.
Grell G.A., Peckham S.E., McKeen S., Schmitz R., Frost G., Skamarock W.C., Eder B. Fully coupled “online” chemistry within the WRF model // Atmosph. Env. – 2005. – Vol. 39. – P. 6957-6975.
Nehrkorn T., Eluszkiewicz J., Wofsy S.C., Lin J.C., Gerbig C., Longo M., Freitas S. Coupled Weather Research and Forecasting–Stochastic TimeInverted Lagrangian Transport (WRF-STILT) model // Meteor. Atmos. Phys. – 2010. – Vol. 107. – P. 51-64.
Nehrkorn Т., Henderson J., Leidner M., Mountain M., Eluszkiewicz J. WRF Simulations of the Urban Circulation in the Salt Lake City Area for CO2 Modeling // Journal Of Applied Meteorology And Climatology. – 2012. – Vol. 52. – P. 323-340.
Skamarock W.C., and Klemp J.B. A time-split nonhydrostatic atmospheric model for Weather Research and Forecasting applications // J. Comput. Phys. –2008. – Vol. 227. – P. 3465–3485.
Stein A.F., Draxler R.R, Rolph G.D., Stunder B.J.B., Cohen M.D., Ngan F. NOAA’s HYSPLIT atmospheric transport and dispersion modeling system // Bull. Amer. Meteor. Soc. – 2015. –Vol. 96. – P. 2059-2077.
Tsyrulnikov M.D., Svirenko P.I. A covariance model based on 3-D spatial filters: potential for flowdependent covariance modeling // Research Activities in Atmospheric and Oceanic Modelling. – WMO, 2007. – Rep. N 35. – Р. 1.39- 1.40.
Uppala S., and coauthors The ERA-40 Re-Analysis // Quart. J. Roy. Meteor. Soc. – 2005. – Vol. 131. – P. 2961-3012.
Zakarin E.A., Kim D.K. A Stochastic Model of Biota Damage in the Case of Accidental Pollution of Environment // Journal of Applied and Industrial Mathematics. – 2014. – Vol. 8, No. 1. – Р. 143-151.
