БОЗАШЫ ТҮБЕГIНIҢ ЖЫЛЖЫМАЛЫ ҚҰМДАРЫ
Аңдатпа
Белсендi эол жəне антропогенді процесстер азацстанныy Каспий маyындағы кθлемі 110 км2 алып жатцан Бозашы тYбегінде жылжымалы ц¥мдар массивініy ц¥растырылуына əкелді. Олардыy iшiндегі еy iрiлері ызылц¥м, Жылымшыц, Еталсек, Шолшағылц¥м жəне тағы басцалары болып табылады. Жылжымалы ц¥мдар жер бетіндегі т¥зды топырац жиынында, тYбектіy ішкі бθлігінде жəне оныy алшац жатцан шет аймацтарында сонымен цатар Каспий теyiзiнiy жағалауларында пайда болды. Геоморфологиялыц т¥рғыдан алғанда жылжымалы ц¥мдардыy жамылғы тəріздес кθмкерілген əртYрлі морфометрияларында ц¥мды жYйек жəне жылжымалы шағыл тYрлері басым болады. Ірi массивті жылжымалы ц¥мдар ызылц¥мда жəне оныy т¥зды топырац жиынында орналасады. Т¥щыц¥дыц елдімекенініy жылжымалы ц¥мды цырат ауданы 26,5 км2 – Шеберде – 8,5 км2 ияцтыда – 14,5 км2 аумацты алып жатыр. Т¥зды топырац жиындарында жYйек жəне тθменгі шағыл ц¥мдар 60 км2 аса жерді алып жатыр. Шағыл жəне жYйек тізбелерініy əсіресе олардыy жағалудағы бағыттарын зерттеу нəтижесінде олардыy пайда болуында 30…50° айырмашылыцтағы цазіргі шацты генерацияларыныy бθлінуі мYмкін.
References
Акиянова Ф.Ж. Геомофологические основы современного развития и освоения Прикаспийских равнин Казахстана: Автореф. дис. … доктор геогр. наук. / Институт географии. – Алматы, 2004. – 54 с.
Алексеев Г.А. Определение стандартных параметров логарифмически нормальной кривой распределения по трем опорным ординатам // Тр. ГГИ. – 1962. – Вып. 99. – С. 261-273.
Геология СССР. Т. 40. Кн. 1 / Под ред. Е.А. Козловского и Ш.Е. Есенова. – М.: Недра, 1971. – 534 с.
Геология СССР. Т. 40. Кн. 2 / Под ред. А.В. Сидоренко и Ш.Е. Есенова. – М.: Недра, 1971. – 286 с.
Колмогоров А.Н. О логарифмически-нормальном законе распределе- ния размеров частиц при дроблении. // ДАН СССР. Нов. сер. – 1941. – Т. 31. – №2. – С. 99-102
Пустыни. /А.Г. Бабаев, Н.Н. Дроздов, И.С. Зонн, З.Г. Фрейкин. – М.: Изд-во «Мысль», 1986. – 319 с.
Сваричевская З.А. Геоморфология Казахстана и Средней Азии. – Л.: Изд-во Ленинградского гос. ун-та, 1965. – 296 с.
Семенов О.Е. Введение в экспериментальную метеорологию и клима- тологию песчаных бурь – Алматы, 2011. – 580 с.
Семенов О.Е. О распределении почвенных частиц по размерам на юге Казахстана вследствие эоловых процессов // Тр. КазНИГМИ. – 1970. – Вып. 36. – С. 153-165.
Сенкевич Б.Н. О генезисе основных форм эолового рельефа песчаных пустынь. – Ашхабад, изд-во «Ылым», 1976. – 183 с.
Фаизов К.Ш., Раимжанова М.М., Алимбеков Ж.С. Экология Мангыш- лак-Прикаспийского нефтегазового региона. – Алматы, 2003. – 237 с.
Физико-географическое районирование СССР. / Под редакцией Н.А. Гвоздецкого. – М.: Изд-во МГУ, 1968. – 576
